12 τεχνικές που καθησυχάζουν ένα παιδί που βιώνει άγχος

Το άγχος είναι ένα συναίσθημα που όλοι οι άνθρωποι βιώνουμε.

Άλλοι το βιώνουν πιο έντονα άλλοι λιγότερο. Σε άλλους λειτουργεί παραγωγικά σε άλλους “καταστροφικά” και αυτό σχετίζεται με το πώς έχουμε μάθει να το διαχειριζόμαστε. Και φυσικά το άγχος υπάρχει σε όλες τις ηλικίες. Δεν αφορά μονάχα στους ενήλικες αλλά και στα παιδιά. Και μάλιστα στα παιδιά συχνά είναι δυσκολότερο να το αντιληφθούμε ακριβώς επειδή και τα ίδια δυσκολεύονται να το περιγράψουν ή να το προσδιορίσουν. Συχνά μάλιστα “καμουφλάρεται” με συμπεριφορές φαινομενικά άσχετες και συχνά αποπροσανατολιστικές όπως πχ πόνος στην κοιλιά, άρνηση για φαγητό, εύκολη κόπωση ή νύστα κ.α.

Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να βοηθήσουμε και να καθησυχάσουμε ένα παιδί που βιώνει άγχος.

Πώς μπορούμε να το παροτρύνουμε να το εκφράσει και να το αποβάλει. Να εντοπίσει την πηγή του, την κατάσταση που το προκάλεσε και να το εκλογικεύσει ώστε να μειωθεί η έντασή του. Παρακάτω προτείνουμε μερικούς απλούς τρόπους και τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να αναγνωρίσει, να αποδεχτεί και να διαχειριστεί το δυσάρεστο αυτό συναίσθημα, το άγχος:

Πάμε λοιπόν να τις δούμε μαζί:

1. Χρησιμοποιούμε τη ζωγραφική: Τα παιδιά συχνά εκφράζονται ευκολότερα και πιο αυθόρμητα μέσω της ζωγραφικής παρά με τη χρήση της γλώσσας. Μπορούμε λοιπόν όταν νιώθουν να τα κατακλύζει έντονο άγχος να τους προτείνουμε να μας δείξουν με μια ζωγραφιά το πώς αισθάνονται ή τι είναι αυτό που τα απασχολεί.
2. Δεν ξεχνάμε να τα διαβεβαιώνουμε για την αγάπη μας: Φράσεις όπως “είσαι ασφαλής, σε αγαπάω” λειτουργούν καθησυχαστικά για ένα παιδί που βιώνει άγχος. Το παιδί περισσότερο από ποτέ τότε είναι που χρειάζεται να νιώθει ότι είναι ασφαλές και ότι βρίσκεται κοντά του κάποιος που το αγαπά.
3. “Ας φουσκώσουμε ένα φανταστικό μπαλόνι”: Ένα πράγμα που βοηθάει όταν βιώνουμε άγχος είναι να παίρνουμε βαθιές ανάσες. Για τα παιδιά όμως δεν είναι τόσο εύκολο. Αν τους ζητήσουμε να πάρουν μια βαθιά ανάσα ενώ βρίσκονται σε έντονο άγχος κατά πάσα πιθανότητα θα μας πουν ότι δεν μπορούν. Ένας εναλλακτικός τρόπος να το πετύχουμε είναι να το κάνουμε να φανεί σαν παιχνίδι. Παριστάνουμε ότι φουσκώνουμε ένα φανταστικό μπαλόνι, κάνοντας αστείους ήχους και παίρνοντας βαθιά εισπνοή από τη μύτη και αφαιρώντας τον αέρα μετρώντας ως το 5.
4. “Μπορώ να τα καταφέρω”, “Δε  με σταματάει κανείς”, “Είμαι μαχητής”: Πάντα βοηθά να επαναλαμβάνουμε τόσο ενθαρρυντικές φράσεις στο παιδί και ιδίως να το παροτρύνουμε να τις λέει και το ίδιο στον εαυτό του. Έτσι αποκτά μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και πίστη στον εαυτό και τις δυνατότητές του.
5. “Είναι απλά ένα συναίσθημα. θα περάσει”: Έχει σημασία να διαβεβαιώσουμε το παιδί πως το άγχος που βιώνει δεν θα διαρκέσει για πάντα. Είναι καθησυχαστικό να γνωρίζει πως δεν θα νιώθει έτσι για πολύ ακόμα. Όλα τα συναισθήματα είναι παροδικά. Αν εξοικειωθεί με τη σχέση μεταξύ του άγχους και της αιτίας του θα μπορέσει να το διαχειριστεί καλύτερα. Μπορούμε να το παροτρύνουμε να περιμένει ώσπου να υποχωρήσουν τα έντονα συμπτώματα. Επιπλέον η διαβεβαίωση αυτή θα το βοηθήσει να είναι πιο προετοιμασμένο την επόμενη φορά που θα βιώσει άγχος.
6.  Χρησιμοποιούμε την τεχνική απόσπασης της προσοχής: Αυτή θα βοηθήσει το παιδί να στρέψει το ενδιαφέρον του σε άλλα ερεθίσματα ώστε να μην επικεντρώνεται στο δυσάρεστο συναίσθημα. Μια τέτοια τεχνική είναι το μέτρημα. Μπορούμε π.χ. να μετρήσουμε τα βιβλία στη βιβλιοθήκη του, τα αυτοκινητάκια ή τα επιτραπέζιά του ή τα τετράγωνα/στρόγγυλα/ κόκκινα κλπ. αντικείμενα στο δωμάτιό του.

7. Επιστρατευόμαστε τη φαντασία του: Μια φράση που μπορεί να ηρεμήσει ένα παιδί που βιώνει άγχος είναι “Κλείσε τα μάτια και φαντάσου…”. Μπορούμε να του ζητήσουμε να μεταφερθεί νοερά σε ένα μέρος όπου νιώθει ασφάλεια, ηρεμία και χαρά και να μας το περιγράψει με όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορεί.

8. Δείχνουμε ενσυναίσθηση και παραδεχόμαστε τα δικά μας συναισθήματα: “Ξέρεις και εγώ θυμώνω, αγχώνομαι, φοβάμαι, όταν…”. Το να δείξουμε στο παιδί και τη δική μας τρωτή πλευρά μπορεί να λειτουργήσει καθησυχαστικά. Αν νιώσει πως καταλαβαίνουμε πώς νιώθει επειδή και εμείς έχουμε βρεθεί σε παρόμοια θέση μπορεί να ανακουφιστεί. Μπορούμε ακόμα να μοιραστούμε μαζί του ιδέες για το τι μας βοηθά να νιώσουμε καλύτερα όταν βρισκόμαστε σε αντίστοιχη θέση.

9. “Ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;”: Μπορούμε να αναλύσουμε το χειρότερο δυνατό σενάριο που έχει να κάνει με την αιτία που προκάλεσε το άγχος του παιδού. Έπειτα συζητάμε για τις πιθανότητες που έχει αυτό το σενάριο να συμβεί. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει ότι συχνά το άγχος μας κάνει να καταστροφολογούμε και να σκεφτόμαστε μη ρεαλιστικές συνέπειες μιας κατάστασης (π.χ. αν δεν τα πάω καλά στο διαγώνισμα η μαμά δεν θα με αγαπάει, δεν θα με αφήσει να ξαναδώ την αγαπημένη μου ταινία κλπ.). Το ιδανικό κλείσιμο μιας τέτοιας συζήτησης είναι να παροτρύνουμε το παιδί να σκεφτεί την καλύτερη δυνατή έκβαση της κατάστασης που του προκαλεί άγχος.

10. Επικαλούμαστε “επιτυχίες” του παρελθόντος: “Θυμήσου τότε που…”. Μια φράση που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να υπενθυμίσουμε στο παιδί περιστατικά του παρελθόντος όπου κατάφερε να ξεπεράσει κάποιο φόβο του, κάποια δυσκολία και μπόρεσε να φέρει εις πέρας με επιτυχία κάτι που θεωρούσε ακατόρθωτο ή σπουδαίο. Αυτό θα το βοηθήσει να πιστέψει ξανά στις δυνατότητές του και να ανακτήσει τη χαμένη του αυτοπεποίθηση.

11. “Πάμε μια βόλτα;”: Ένας περίπατος είναι η ιδανική μορφή ήπιας σωματικής άσκησης. Μειώνει το άγχος, αποβάλλει την περιττή ενέργεια και βελτιώνει τη διάθεση. Εναλλακτικές μορφές άσκησης όπως σχοινάκι, μπάλα, ακόμα και το παιχνίδι, μπορούν να λειτουργήσουν εξίσου καλά στην εκτόνωση και τη μείωση του άγχους.

12. “Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;”: Είναι προτιμότερο να αφήσουμε το παιδί να μας κατευθύνει το ίδιο ως προς τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να του φανούμε χρήσιμοι και να το βοηθήσουμε να χαλαρώσει και να διαχειριστεί το άγχος του. Συχνά τα παιδιά ξέρουν καλύτερα από μας τι είναι αυτό που χρειάζονται για να ηρεμήσουν (μια αγκαλιά, ένα ζεστό ρόφημα, ένα χαμόγελο ή και απλώς την σιωπηρή παρουσία μας, χωρίς λόγια.