Συχνα αναρωτιομαστε αν μπορουμε να ασκησουμε ικανοποιητικα τις υποχρεωσεις μας ως γονεις ωστε να αποκτησουμε μια ισορροπημενη σχέση με τα παιδια μας.

Άλλοι από εμάς χάνονται πίσω από την ιδιότητα του γονιού και ταυτίζονται ή προσκολλώνται στα παιδιά τους. Άλλοι δεν καταφέρνουν να έχουν μία λειτουργική σχέση με τα παιδιά γιατί δυσκολεύονται να θέσουν κανόνες και όρια. Κάποιοι συνειδητά είναι πιο αυταρχικοί ενώ άλλοι πιο χαλαροί. Αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν γονείς που έχουν καταφέρει να βρουν τη «χρυσή τομή» και να χτίσουν μια λειτουργική και ισορροπημένη σχέση με τα παιδιά τους. Ο ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και οικογενειακός θεραπευτής Νίκος Σιδέρης κάνει λόγο για τέσσερις «αρετές» τις οποίες θα πρέπει όλοι οι γονείς να έχουν ώστε να πετύχουν αυτή την ισορροπία. Αυτές είναι η αυθεντικότητα, η ευρύτητα, η ενσυναίσθηση και η επίγνωση.

1. ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ
Προκειται για την αναγνωριση και αποδοχη της ιδιοτητας του γονιου με ολες τις προεκτασεις της.

Ιδίως θα πρέπει να ξεπεράσει κανείς τους φόβους που του προκαλεί ο ρόλος του γονιού. Ακόμα, να τολμά να εκφράζει την αγάπη του προς το παιδί και συγχρόνως να θέτει κανόνες και όρια. Να μπορεί να διακρίνει τόσο τις δυσκολίες όσο και τις ευλογίες του να μεγαλώνεις παιδιά.   Να αντιληφθεί το βαθμό εξουσίας αλλά και ευαισθησίας ή υποχωρητικότητας που πρέπει να δείχνει καθημερινά ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών. Να δει με προσοχή τις αντικρουόμενες πτυχές του γονιού ώστε να είναι αυστηρός ή τρυφερός επίμονος ή συγκαταβατικός κατά περίπτωση. Η δημιουργία ενός νέου εαυτού που συγκεντρώνει όλα αυτά τα γνωρίσματα θα μας βοηθήσει να γίνουμε αυθεντικοί γονείς και να έχουμε μια αληθινή σχέση με τα παιδιά μας.

μπαμπάς-παιδί-χέρι-χέρι

2. ΕΥΡΥΤΗΤΑ

Ευρυτητα θα πει να μπορεί να βλέπει ένας γονιός τον εαυτό του συνολικά, χωρίς να εξαντλεί την ύπαρξή του στην ιδιότητα του γονιού.

Η ζωή έχει πολλές ακόμα πτυχές, όπως αυτή του επαγγελματικού βίου, των προσωπικών ενδιαφερόντων και της συντροφικότητας. Το να μένει ένας άνθρωπος μόνο στο ρόλο του γονιού είναι επίφοβο καθώς επιφέρει σύγχυση μεταξύ της ευτυχίας γονιού και παιδιού. Ο γονιός που ταυτίζει την ευτυχία του με αυτήν του παιδιού, μοιραία θα χρεώσει στο παιδί τη «δυστυχία» του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία όχι και τόσο υγιή σχέση, ενέχοντας τον κίνδυνο της συναισθηματικής προσκόλλησης ή εξάρτησης. Ακόμη, ενδέχεται να επηρεαστεί η ψυχολογική κατάσταση ενός παιδιού που νιώθει υποχρεωμένο να ικανοποιήσει τις προσδοκίες του γονιού.

Πέραν όμως από τις επιπτώσεις στο παιδί είναι σημαντικό ο γονιός να αντιληφθεί την αυτονομία του.

Να ζει τη δική του ζωή και όχι του παιδιού του, απολαμβάνοντας δικά του ενδιαφέροντα και ασχολίες. Δεν πρέπει να ακυρώνει την υπόστασή του αν το παιδί αποτύχει σε κάτι ούτε να εκμηδενίζει την αξία όσων άλλων αγαθών του προσφέρονται. Η ευρύτητα της ζωής επιβάλει να ασκούμε παράλληλα κάθε πτυχή της και όχι να ενδυόμαστε τη ζωή του παιδιού μας. Η σχέση μας με το παιδί μας δεν είναι η μοναδική στη ζωή μας και δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό.

παιδί-ζωγραφίζει-μπαμπάς-δουλεύει
3. ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
Η επόμενη αρετή, αυτή της ενσυναίσθησης, έχει την έννοια της αντίληψης της κατάστασης του άλλου.

Να κατανοείς τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις του και παράλληλα να σέβεσαι τη διαφορετικότητά του ακόμα και αν δεν τη συμμερίζεσαι. Στην περίπτωση του γονιού, ενσυναίσθηση θα πει να γίνει και αυτός παιδί για να μπορέσει να αντιληφθεί το λόγο, το παιχνίδι, τις πράξεις και τους προβληματισμούς του. Έτσι θα καταφέρει να το πλησιάσει και να συμμετέχει στον «κόσμο» του. Θα το κατανοήσει καλύτερα και θα χαρεί αληθινά με τη χαρά που παίρνει το παιδί από αυτό το «μοίρασμα». Παράλληλα θα μάθουν ο ένας τον άλλο, θα ανταλλάξουν μαθήματα και συναισθήματα ενώ θα καλλιεργήσουν την αποτελεσματική επικοινωνία και το δέσιμό τους. Για να το καταφέρουμε, βέβαια, αυτό, θα πρέπει να αποβάλλουμε τον εγωκεντρισμό μας και την προσκόλληση σε ό,τι μας είναι οικείο, κατανοητό ή ταιριαστό. Τότε μόνο θα μπορέσουμε να υποστηρίξουμε πραγματικά τα παιδιά μας σε ό,τι κάνουν χωρίς να συγκρουόμαστε μαζί τους. Μόνο έτσι η σχέση μας θα είναι αληθινή, βαθιά και ενδεικτική της αγάπης μας προς αυτά.

Μπαμπάς-παιδί-ποδήλατο
4. ΕΠΙΓΝΩΣΗ
Τελευταία έρχεται η επίγνωση.

Ο γονιός δεν πρέπει να ξεχνά ποιος είναι ο ρόλος του και να ταυτίζεται με το παιδί. Ένα παιδί αντιλαμβάνεται τα πράγματα γύρω του με το δικό του τρόπο. Εμείς οφείλουμε να το γνωρίζουμε αυτό και να μην παρασυρόμαστε από τις κατασκευές των παιδικών μυαλών θεωρώντας τες πάντα ως αληθινές. Για παράδειγμα το παιδί μπορεί να παραπονεθεί για τον άσχημο τρόπο που, κατά τη γνώμη του, του φέρθηκαν στο σχολείο ή στη γειτονιά οι δάσκαλοι ή οι φίλοι του. Εμείς δεν είναι φρόνιμο να σπεύσουμε να εξοργιστούμε και να τους ζητήσουμε το λόγο αλλά να σκεφτούμε ότι το νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις. Πέραν από την οπτική που μας παρουσιάζει το παιδί υπάρχει και η οπτική του άλλου, η αιτία για μία συμπεριφορά. Για παράδειγμα μπορεί το παιδί να ήταν άτακτο στο σχολείο και για αυτό να το μάλωσε ο δάσκαλος. Μπορεί να έκανε ζαβολιές την ώρα του παιχνιδιού και για αυτό να του μίλησαν άσχημα οι φίλοι του.

μαμά-κόρη-συζητούν
Φυσικά, για να μπορέσουμε να κατακτήσουμε τις τέσσερις αυτές ιδιότητες, χρειάζεται πολλή προσπάθεια. Το κίνητρο, όμως, είναι μεγάλο. Θα μπορέσουμε να χτίσουμε μία ισορροπημένη σχέση με τα παιδιά μας, παρέχοντάς τους συναισθηματική ασφάλεια και εγγύτητα. Συγχρόνως, βελτιωνόμαστε και οι ίδιοι, αποκτώντας εμπειρίες μέσα από τη συνύπαρξη με τα παιδιά μας, που θα μας βοηθήσουν να γίνουμε καθοδηγητές και συμπαραστάτες τους. Ασφαλώς το γεγονός ότι μιλάω για συγκεκριμένες ιδιότητες- αρετές δεν σημαίνει ότι τις έχω κατακτήσει ως γονιός. Συνεχώς αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι ομαλή η σχέση που έχω με τα παιδιά μου. Απάντηση ίσως και να μην λάβω ποτέ. Ίσως να τη δείξει ο χρόνος, ίσως και όχι. Ωστόσο, μου αρέσει να υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι πρέπει να προσπαθεί συνεχώς και να βελτιώνεται. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να δουλεύουμε αδιάκοπα για να γινόμαστε καλύτεροι γονείς και όταν το ξεχνάμε ή μας απορροφά η ρουτίνα χρειαζόμαστε κάποιον να μας το θυμίζει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Νίκος Σιδέρης, Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!, Εμπιστευτική επιστολή σε γονείς που σκέφτονται, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2009