Εικονογράφηση: Πηνελόπη Λάζαρη, Εκδόσεις Οσελότος, 2019
Ο Παρφές είναι ένα παραμύθι που καλπάζει μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας.
Μιλάει με έναν τόσο ευρηματικό και γλυκό τρόπο για ένα σοβαρό και βαρύ θέμα, την επιθετικότητα και τον σχολικό εκφοβισμό. Ο Παρφές είναι ένα αγόρι εξ ολοκλήρου φτιαγμένο από παγωτό. Μετακόμισε πρόσφατα με τους γονείς του από τον Βόρειο Πόλο σε μια νέα χώρα του Νότου, όπου η ζωή είναι τελείως διαφορετική. Όταν έρχεται η ώρα να πάει σχολείο έρχεται αντιμέτωπος με μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Η διαφορετικότητά του θα αποτελέσει πηγή χλευασμού και βαρβαρότητας από μια μεγάλη μερίδα συμμαθητών του. Μια συμμορία παιδιών με αρχηγό τους το μεγαλόσωμο Σιδερή, αρχίζουν να κοροϊδεύουν την εμφάνιση του Παρφέ και να γελούν μαζί του. Πολλά παιδιά συμμετέχουν στο πείραγμα, ενώ κάποια παρατηρούν παθητικά. Μονάχα ένας συμμαθητής του, ο Μάκης, είναι σε θέση να τον πλησιάσει, να τον βοηθήσει, να του συμπαρασταθεί έμπρακτα. Έχοντας και ο ίδιος βιώσει στο παρελθόν αντίστοιχες συμπεριφορές από τους συμμαθητές του, είναι σε θέση να δείξει ενσυναίσθηση. Προσπαθεί μάλιστα να πείσει τον Παρφέ να μιλήσει στους καθηγητές, στη διευθύντρια ή στους γονείς του για τις βαρβαρότητες που υφίσταται αλλά μάταια. Και όσο ο Παρφές αρνείται να μιλήσει, το πρόβλημα γιγαντώνεται. Τα πειράγματα εξελίσσονται σε βιαιοπραγίες. Ώσπου ένα υπερβολικά άσχημο συμβάν που λίγο έλειψε να στοιχίσει στον Παρφέ την ίδια τη ζωή του στάθηκε αφορμή να έρθουν στο φως όλα όσα διαδραματίζονταν έξω από τις αίθουσες και να μπουν εν τέλει τα πράγματα στη θέση τους.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο παραμύθι που εκμεταλλεύεται και αξιοποιεί το βασικό συστατικό του, τη φαντασία προκειμένου να αγγίξει ένα μείζον πρόβλημα της σύγχρονης εποχής.
Ένα πρόβλημα που βασανίζει πολλούς γονείς, εκπαιδευτικούς και κυρίως μαθητές στο χώρο του σχολείου. Αυτό του bullying, του σχολικού εκφοβισμού. Που έχει την πηγή του στη διαφορετικότητα, είτε αυτή σχετίζεται με το χρώμα, τη γλώσσα, την καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό ή οτιδήποτε άλλο. Εν προκειμένω ο Παρφές είναι ένα παιδί φτιαγμένο από άλλο υλικό, και μάλιστα το αγαπημένο κάθε παιδιού, το παγωτό! Αυτό όμως δεν αναιρεί τη διαφορετικότητά του. Η οποία στέκεται αφορμή να σταθεί ο πρωταγωνιστής μας θύμα επιθετικών και βίαιων συμπεριφορών που τραυματίζουν καθημερινά το σώμα και την ψυχή του. Και το ίδιο τραυματίζονται τα σώματα και οι ψυχές όλων των παιδιών που βιώνουν αντίστοιχες καταστάσεις. Και μάλιστα στο χώρο του σχολείου όπου προάγεται η καλλιέργεια πνεύματος και ψυχής…
Ευτυχώς η ιστορία του Παρφέ έχει αίσια έκβαση.
Ίσως και μοιραία λόγω της φύσης του βιβλίου που προορίζεται για παιδιά. Στην πραγματική ζωή, όμως, κάτι τέτοιο δεν είναι δεδομένο. Μάλιστα πηγή έμπνευσης της συγγραφέως έχουν αποτελέσει αληθινά περιστατικά όπου τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν θετικά, όπως η πολύκροτη υπόθεση Γιακουμάκη. Παίρνει λοιπόν αφορμή για να πλέξει μία καλοστημένη, δραματική αλλά και όσο πιο απλή ιστορία γίνεται για να μιλήσει ακόμα και σε μικρότερα παιδιά και να μπορέσουν να συλλάβουν τα μηνύματα του βιβλίου. Και δεν είχε αίσια έκβαση μόνο για το θύμα αλλά και για το θύτη, ο οποίος κατάλαβε το λάθος του, πήρε το μάθημά του και άλλαξε προς το καλύτερο. Και αυτό παρόλο που ο Σιδερής της ιστορίας είναι γιος της Διευθύντριας, έχοντας την πεποίθηση ότι βρίσκεται στο απυρόβλητο και ότι έχει απόλυτη ισχύ ώστε να επιβάλλεται στους συμμαθητές του με το έτσι θέλω.
Η συγγραφέας ξεδιπλώνει το περιγραφικό της ταλέντο και συγχρόνως επιδεικνύει γνώση ως προς το ζήτημα του bullying.
Συνθέτει έτσι μια ιστορία με συνοχή και λογικό ειρμό. Ο κάθε ήρωας έχει τον δικό του σημαντικό ρόλο ώστε να είναι ορατοί όλοι οι παράγοντες που συνθέτουν ένα αληθινό περιβάλλον εκφοβισμού. Ο Παρφές είναι ο πρώτος που βλέπουμε και αποτελεί τον κεντρικό ήρωα που υφίσταται bullying. Βλέπουμε τον καλό φίλο που προσπαθεί να βοηθήσει. Που δείχνει ενσυναίσθηση και συμπαράσταση μιας και έχει βρεθεί και ο ίδιος στη θέση του θύματος στο παρελθόν. Βλέπουμε τον αρχηγό της συμμορίας που, όχι τυχαία, είναι και ο γιος της διευθύντριας. Τα λοιπά ενεργά μέλη της συμμορίας αλλά και οι απαθείς συμμαθητές που έχουν ρόλο θεατή στα όσα διαδραματίζονται. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που έχουν άγνοια των περιστατικών επιθετικότητας που εκτυλίσσονται στην κυριολεξία κάτω από τη μύτη τους. Θίγονται, λοιπόν, και η παράμετρος της διαφορετικότητας και το ζήτημα της ευαισθητοποίησης και διαπαιδαγώγησης των παιδιών αλλά και οι αιτίες που οδηγούν παιδιά στην επιθετικότητα και τον εκφοβισμό. Ιδίως ο ρόλος του Σιδερή μας διδάσκει ότι σημασία δεν έχει το μορφωτικό ή κοινωνικό στάτους των γονέων. Αντιθέτως, αυτό που μετράει είναι η σωστή κοινωνικοποίηση των μελών μιας οικογένειας και η μεταλαμπάδευση ηθικών αξιών, σεβασμού και ανθρωπιάς. Και κάπως έτσι βλέπουμε μία ιστορία που όλοι μας είτε θα έχουμε βιώσει με κάποιον από τους παραπάνω ρόλους είτε θα έχουμε ακούσει να συμβαίνει γύρω μας.
Και για να πλέξει ακόμα πιο ωραία και πολύπλευρα την ιστορία της η συγγραφέας, συνθέτει ένα υπόβαθρο μέσα στο οποίο αξιοποιεί και προσφέρει και άλλου είδους γνώσεις και μηνύματα.
Πώς εξηγείται το ότι ένα παιδί φτιαγμένο από παγωτό βρίσκεται ξαφνικά σε μία χώρα σαν τη δική μας; Αφορμή είναι μια οικολογική καταστροφή. Το λιώσιμο των πάγων, που συνοδεύεται από μετακινήσεις πληθυσμών και θανάτους λόγω της κλιματικής αλλαγής. Όλο αυτό συνδέεται και με το θέμα της υιοθεσίας και το ρόλο των θετών γονιών, των οποίων τα παιδιά βιώνουν τέτοιες αντιξοότητες στο σχολικό περιβάλλον. Γιατί και το να είναι ένα παιδί υιοθετημένο, όπως εν προκειμένω ο Παρφές, αποτελεί μιας μορφής διαφορετικότητα που το καθιστά πιθανό “στόχο” επίδοξων νταήδων.
Ο Παρφές θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο ολοκληρωμένα βιβλία πάνω στο θέμα του σχολικού εκφοβισμού.
Ένα θέμα πάντα επίκαιρο που απαιτεί ευαισθητοποίηση από κάθε σχολείο και κάθε σπίτι με παιδιά. Η αφήγηση είναι αρκετά παραστατική και ξεδιπλώνει όλα αυτά τα συναισθήματα που νιώθουν οι ήρωές μας. Μας κάνει να συμπάσχουμε και να συμπονάμε τον ταλαιπωρημένο πρωταγωνιστή και να αγωνιούμε μαζί του. Η εικονογράφηση συμπληρώνει τόσο ζωντανά και απεικονίζει τόσο πιστά όλα αυτά τα βιώματα και τα συναισθήματα. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι τόσο αρμονικό που μας ταξιδεύει στο σχολείο του Παρφέ και γινόμαστε και εμείς συμμαθητές και φίλοι του.
Πρόκειται για μια ιστορία που αξίζει να διαβαστεί από γονείς μαζί με τα παιδιά τους.
Είναι όμως και εργαλείο ευαισθητοποίησης για εκπαιδευτικούς προς τους μαθητές τους. Και αυτό γιατί το βιβλίο εκτός από την διδακτική ιστορία περιλαμβάνει τα σχόλια και τις πολύτιμες συμβουλές μιας άρτια καταρτισμένης και έμπειρης ομάδας ειδικών, εκπαιδευτικών και ψυχολόγων, σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τρεις βιωματικές δραστηριότητες εναλλαγής ρόλων οι οποίες προορίζονται για χρήση από τους εκπαιδευτικούς μέσα στην τάξη. Στόχος τους είναι να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και δεσίματος, αλλά και να αναπτυχθεί η σημαντικότατη ικανότητα της ενσυναίσθησης. Στο τέλος του βιβλίου θα βρει κάποιος μέχρι και σελίδες για ζωγραφική για τους μικρούς αναγνώστες. Το βιβλίο συνοδεύεται και από ηχογραφημένη αφήγηση και τραγούδι που γράφτηκε ειδικά για τη συγκεκριμένη ιστορία.
