Συγκέντρωση και προσοχή: εξασκούμαστε με απλά παιχνίδια

Η συγκεντρωση ως εννοια συνδεεται στενα με την προσοχη.

Προσοχή είναι η ικανότητα του ατόμου να επικεντρώνεται στην πληροφορία και στο γνωστικό έργο που έχει μπροστά του, αγνοώντας δευτερεύοντα και άσχετα στοιχεία και ερεθίσματα (Hunt & Marshall, 2005). Είναι ταυτόχρονα η ικανότητα του ατόμου να εστιάζει και να συγκεντρώνεται σε ένα ερέθισμα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Πολλά παιδιά ξεκινώντας το σχολείο δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε ορισμένα μαθήματα ή αποσπάται εύκολα η προσοχή τους. Η αδυναμία συγκέντρωσης αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην μαθησιακή διαδικασία, καθώς ο μαθητής δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου.

Η ικανοτητα της συγκεντρωσης ειναι καλο να καλλιεργειται απο πριν τη σχολικη ηλικια.

Αυτό γιατί είναι απαραίτητη για τη μάθηση και την απόκτηση ακαδημαϊκών γνώσεων. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο οι γονείς να αφυπνίσουν και να εξασκήσουν την προσοχή του παιδιού μέσα από καθημερινές δραστηριότητες και παιχνίδια. Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι η ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας ανεξάρτητα από τον αριθμό των διαλειμμάτων που θα χρειαστεί το παιδί. Σε όλη αυτήν την διαδικασία είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε την προσπάθειά και να επικεντρωνόμαστε στην πρόοδο και στη βελτίωση που σημειώνει το παιδί.

Παμε να δουμε πως μεσα απο απλες δραστηριοτητες και αυτοσχεδια παιχνιδια μπορει ενα παιδι να βελτιωσει τη συγκεντρωση του.

Ασκηση συγκεντρωσης και αλληλουχιας με κερματα ή αλλα αντικειμενα

Βάζουμε μερικά διαφορετικά κέρματα στη σειρά. Ζητάμε από το παιδί να τα κοιτάξει προσεκτικά. Έπειτα τα καλύπτουμε ώστε να μην φαίνονται. Βάζουμε χρονόμετρο και ζητήστε από το παιδί να φτιάξει μια ίδια σειρά επιλέγοντας από περισσότερα κέρματα. Αντί για κέρματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε άλλα αντικείμενα (πχ κουμπιά) σε διαφορετικά σχήματα, χρώματα κλπ που πρέπει να τοποθετηθούν με συγκεκριμένη σειρά. Όταν ολοκληρώσει το μοτίβο, καταγράφουμε το χρόνο που χρειάστηκε και αποκαλύπτουμε ξανά τα κέρματα. Αν δεν τα έβαλε με τη σωστή σειρά, επαναλαμβάνουμε την άσκηση. Κάθε φορά η συγκέντρωση και η αλληλουχία του παιδιού θα βελτιώνεται και θα αισθάνεται μεγάλη ικανοποίηση για το κατόρθωμά του.

Μιμηση

Ντύνουμε μία κούκλα μαζί με το παιδί και έπειτα του ζητάμε να ντυθεί φορώντας και εκείνο τα ρούχα του με την ίδια σειρά όπως η κούκλα (εσώρουχα, κάλτσες, μπλούζα, παντελόνι, παπούτσια).

Μουσικα Αγαλματακια ή αγαλματακια ακουνητα

Παίζουμε με το παιδί μας παιχνίδια όπου εναλλάσσεται η κίνηση με την ακινησία όπως “αγαλματάκια ακούνητα, μέρα ή νύχτα;”, μουσικές καρέκλες, μουσικά αγαλματάκια και άλλα παρεμφερή. Όσο περισσότερο παίζουμε τόσο περισσότερη αυτοπειθαρχία και έλεγχο σώματος αποκτά το παιδί. Πρέπει να συγχρονιστούμε με το άτομο που μετράει, να το ακούμε και την κατάλληλη στιγμή να σταματήσουμε την κίνηση του σώματος.

Παιχνιδι με κινησεις

Καθόμαστε απέναντι από το παιδί. Κάνουμε 3 (αρχικά, περισσότερες στη συνέχεια) απλές κινήσεις (π.χ. χαιρετώ, χαμογελώ, σηκώνω το πόδι μου) και έπειτα ζητάμε από το παιδί να τις επαναλάβει. Μπορούμε να κάνουμε και κινήσεις στο χώρο (π.χ. ανοίγω μια πόρτα, κάνω ένα πηδηματάκι, κάθομαι κάτω). Ή να συνδυάσουμε οπτικές εντολές ή ήχους με κινήσεις. Για παράδειγμα, δείχνουμε στο παιδί μία μπανάνα και αυτό πρέπει να περπατήσει σαν μαϊμού. Δείχνουμε ένα κόκαλο και το παιδί περπατάει όπως το σκυλί. Δείχνουμε ένα καρότο και πηδάει σαν κουνέλι. Χτυπάμε παλαμάκια και κάνει κουτσό. Σφυρίζουμε και τρέχει προς τα πίσω. Όσο χτυπάμε μπαλόνι τρέχει και μόλις σταματήσουμε σταματάει και αυτό.

Συναρμολογουμενα παιχνιδια και λαβυρινθοι

Προτρέπουμε το παιδί να συναρμολογήσει παιχνίδια όπως LEGO ή πιο σύνθετα όπως η κατασκευή ενός ανθρώπου, αυτοκινήτου, αεροπλάνου ή δεινόσαυρου. Μπορούμε να του δώσετε παιχνίδια ή βιβλία με παζλ και λαβύρινθους. Εικόνες με φιγούρες τις οποίες να πρέπει να φτιάξει με πλαστικά ή χαρτονένια σχήματα που μπορούμε να φτιάξουμε ακόμα και μόνοι μας. Όλα αυτά ενισχύουν την παρατηρητικότητα, την ενίσχυση της δημιουργικότητας, της συγκέντρωσης και της οπτικής μνήμης.

Ασκηση μνημης, δημιουργικοτητας και φαντασιας

Ζητάμε από το παιδί να περιγράψει ένα μέρος που του αρέσει. Του κάνουμε ερωτήσεις που αφορούν όλες τις αισθήσεις. Π.χ. η μυρωδιά του λουλουδιού, η υφή ενός κορμού, του γρασιδιού, του χώματος, το χρώμα της τσουλίθρας στην παιδική χαρά ή του τοίχου στο δωμάτιο του φίλου του, οι ήχοι που ακούγονται κλπ. Έτσι το παιδί αναπτύσσει τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την παρατηρητικότητα και τη μνήμη του.

Τι υπαρχει στο τραπεζι;

Βάζουμε κάποια αντικείμενα στο τραπέζι και ζητάμε από το παιδί να τα παρατηρήσει. Έπειτα τα σκεπάζουμε και του ζητάμε να γράψει ή να πει όσα από αυτά θυμάται. Μπορούμε να αυξάνουμε σταδιακά τον αριθμό των αντικειμένων για να δυσκολέψουμε το παιχνίδι. Μια παραλλαγή του παιχνιδιού αυτού θα ήταν να σχεδιάσουμε κάποια αντικείμενα, σχήματα κλπ και αντιστοίχως, αφού τα καλύψουμε, να ζητήσουμε από το παιδί να σχεδιάσει όσα θυμάται.

Ονομα, ζωο, φυτο, πραγμα, επαγγελμα, φαγητο, χρωμα, πολη

Από τα πολύ αγαπημένα παιχνίδια των μαθητικών μας χρόνων που παίζουμε ευχάριστα και ως ενήλικες! Διασκεδάζουμε παρέα με το παιδί μας, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουμε μνήμη, συγκέντρωση και γλωσσική νοημοσύνη.

Κουτσο

Ένα διασκεδαστικό παιχνίδι ιδανικό για να αναπτύξουμε κινητικές δεξιότητες, τόσο αδρές όσο και λεπτές. Εξασκούμε ισορροπία, Ζωγραφίζουμε με κιμωλία τα κουτάκια κάνοντας λεπτές κινήσεις, συσχετίζοντας μεγέθη και αποκτόντας μαθηματικές γνώσεις. Ακόμα και ένα νήπιο τριών ετών μπορεί να παίξει.

Βρισκουμε αντιθετες εννοιες

Λέμε μια λέξη στο παιδί και ζητάμε να μας πει την αντίθετη. Ξεκινάμε με απλές λέξεις, που είναι εύκολο να εντοπίσουμε τις αντίθετές τους, όπως πάνω – κάτω, αριστερά – δεξιά, μέσα-έξω. Όσο το παιδί βελτιώνεται μπορούμε να ανεβάσουμε το βαθμό δυσκολίας των λέξεων που επιλέγουμε. Με την άσκηση αυτή αναπτύσσονται νέες εγκεφαλικές συνάψεις, ενισχύεται η αυτοσυγκέντρωση και η εκμάθηση της γλώσσας.

Ακολουθω ενα αντικειμενο με το βλεμμα

Αυτή η άσκηση αναπτύσσει την ικανότητα προσοχής και εστίασης των νηπίων. Ζητάμε από το παιδί να συγκεντρωθεί σε ένα αντικείμενο που κρατάμε στα χέρια μας. Όσο πιο μικρό το παιδί, τόσο πιο μεγάλο πρέπει να είναι το αντικείμενο. Κινούμε το αντικείμενο οριζόντια, σε απόσταση περίπου 30 εκατοστών από το παιδί. Θα πρέπει το παιδί να επιστρατεύσει όλη τη συγκέντρωσή του για να καταφέρει να ακολουθήσει το αντικείμενο μονάχα με το βλέμμα χωρίς να στρέψει το κεφάλι δεξιά ή αριστερά. Ο ρυθμός μπορεί να είναι αρχικά αργός και να επιταχύνεται σταδιακά.

Σχεδια στην πλατη ή στον αερα:

Σχεδιάζουμε με το δάχτυλο αριθμούς, γράμματα ή σχήματα στην πλάτη του παιδιού ή στον αέρα και ζητάμε να βρει τι σχεδιάσαμε! Για πιο μεγάλα παιδιά πολύ διασκεδαστική είναι και η παντομίμα, όπου το παιδί προσπαθεί να μαντέψει τι λέμε με τις κινήσεις μας.

Συμπληρωνουμε ο,τι λειπει

Σχεδιάζουμε απλά σχέδια που όμως κάτι να τους λείπει και ζητάμε από το παιδί να τα συμπληρώσει (π.χ. σπίτι χωρίς στέγη, σκυλί χωρίς ουρά, πεταλούδα με ένα φτερό, τραπέζι με 3 πόδια, αυτοκίνητο χωρίς ρόδες κλπ).

Αλλαγη σειρας

Τοποθετούμε 3 ή περισσότερα αντικείμενα σε σειρά πάνω σε ένα τραπέζι (από παιχνίδια του παιδιού ή αντικείμενα της κουζίνας ή φρούτα που έχετε στο σπίτι). Αφού το παιδί δει τα αντικείμενα, κλείνει τα μάτια του κι εσείς αλλάζετε την θέση τους. Μετά, ζητάτε από το παιδί να τοποθετήσει τα αντικείμενα στη σειρά που ήταν αρχικά.

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΝΗΜΗΣ ΜΕ ΠΟΤΗΡΙΑ

Βάζουμε στη σειρά μερικά μικρά αντικείμενα και ζητάμε από το παιδί να παρατηρήσει τη θέση τους. Τοποθετούμε πάνω από κάθε αντικείμενο ένα ποτήρι και ζητάμε από το παιδί να θυμηθεί που βρίσκεται ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Μπορούμε να κρύψουμε ζευγάρια ίδιων αντικειμένων ώστε να βρει το παιδί τα δύο ίδια αντικείμενα. Ή ακόμη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα αντικείμενο και περισσότερα ποτήρια προκειμένου να εντοπίσει το παιδί κάτω από ποιο ποτήρι κρύψαμε κάθε φορά το αντικείμενο.

Σταυρολεξα και παζλ. 

Τα σταυρόλεξα βελτιώνουν σε μεγάλο βαθμό την προσοχή και την ικανότητα αλληλουχίας των λέξεων ενώ τα παζλ βελτιώνουν την προσοχή, τη μνήμη και τη συγκέντρωση, καθώς απαιτούν από το παιδί να ψάξει λεπτομέρειες αναζητώντας το σωστό κομμάτι.

Παιζουμε χαλασμενο τηλεφωνο.

Μιλάμε ψιθυριστά και το παιδί επαναλαμβάνει. Του δίνουμε μία πληροφορία ή εντολή και αυτό με τη σειρά του την μεταφέρει σε κάποιον άλλο. Έτσι ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ακούν προσεκτικά τις λεκτικές πληροφορίες και να προσπαθούν να τις συγκρατήσουν, ώστε να είναι σε θέση να τις μεταδώσουν σε άλλους.

Που ταιριαζει

Δίνουμε στα παιδιά μερικά σχήματα και μπροστά τους τοποθετούμε ένα κουτί με αντίστοιχα χαραγμένες εσοχές. Ζητάμε να βάλει ο κάθε ένας τα σχήματά του στη σωστή εσοχή όσο πιο γρήγορα μπορεί. Ένα παιχνίδι που ενισχύει τη συνεργασία, την αναμονή για τη σειρά μας και φυσικά τα αντανακλαστικά, αφού πρέπει να βάλουμε το σχήμα μας αμέσως μόλις τοποθετήσει ο προηγούμενος το δικό του.

Εντοπιζουμε το γραμμα

Επιλέγουμε ένα βιβλίο ή παραμύθι και το ανοίγουμε σε μία τυχαία σελίδα με κείμενο. Ζητάμε από το παιδί να εντοπίσει πόσες φορές υπάρχει ένα συγκεκριμένο γράμμα της αλφαβήτου μέσα στη σελίδα είτε λέγοντας είτε ζωγραφίζοντάς το, ανάλογα με τη ηλικία του.

Μεταμφιεσεις

Για αυτό το παιχνίδι ιδανικά θέλουμε τουλάχιστον 3 άτομα. Σχηματίζουμε έναν κύκλο και στη μέση τοποθετούμε διάφορα αντικείμενα που μπορούν να φορεθούν (καπέλα, γυαλιά, κορδέλες, μάσκες, περούκες, κασκόλ, γάντια κλπ). Μόλις ο ενήλικας της παρέας δώσει το σύνθημα κλείνουμε όλοι τα μάτια εκτός από έναν, ο οποίος επιλέγει κάτι από τα αντικείμενα για να φορέσει. Όταν όλοι ανοίξουν τα μάτια πρέπει να βρουν τι διαφορετικό φοράει ο φίλος του. Όποιος το βρει πρώτος είναι ο επόμενος που θα μεταμφιεστεί!

Περιγραφουμε μια Εικονα

Δείχνουμε στο παιδί μια εικόνα από ένα παραμύθι ή περιοδικό και του ζητάμε να την παρατηρήσει. Περιγράφουμε και σχολιάζουμε μαζί και στη συνέχεια την κρύβουμε. Έπειτα του κάνουμε ερωτήσεις σχετικά με αυτήν, του ζητάμε να την περιγράψει, να εντοπίσει συγκεκριμένα αντικείμενα (πχ ζώα με 4 ή 2 πόδια, λουλούδια, δέντρα κλπ).

Το κυνηγι των κατηγοριοποιησεων

Σκορπάμε σε ένα δωμάτιο πολλά αντικείμενα ή παιχνίδια. Δίνουμε στα παιδιά ένα ζητούμενο πχ συγκεκριμένο χρώμα/σχήμα/υλικό κλπ. και ζητάμε να συγκεντρώσουν όσα περισσότερα παιχνίδια μπορούν με το χαρακτηριστικό που θέσαμε ως ζητούμενο σε συγκεκριμένο χρόνο. Αν θέλουμε να ανεβάσουμε το βαθμό δυσκολίας μπορούμμε να θέσουμε δύο χαρακτηριστικά ταυτόχρονα  πχ κόκκινα μαλακά αντικείμενα ή τετράγωνα μπλε.  Αυτό το παιχνίδι βοηθά το παιδί να εξερευνά τον χώρο και να μείνει συγκεντρωμένο σε μία λεκτική οδηγία, ενώ ταυτόχρονα ξεχωρίζει και διαλέγει ανάμεσα από διαφορετικές κατηγορίες.

Εστιαζουμε στους ηχους

Σε κατάσταση ηρεμίας, το παιδί αφουγκράζεται για λίγα λεπτά τους θορύβους μέσα και έξω απ’ το σπίτι. Έπειτα του ζητάμε να μας μεταφέρει και να προσδιορίσει τους ήχους που άκουσε.

Ειδικα την οπτικη μνημη βοηθουν δραστηριοτητες οπως:

Παιχνιδια memo.

Κυκλοφορούν πολλά παιχνίδια στο εμπόριο που το παιδί μπορεί να βρει όμοια ζευγάρια και εικόνες σε συγκεκριμένο χρόνο. Μπορούμε βέβαια να φτιάξουμε το δικό μας παιχνίδι memo ζωγραφίζοντας σε χαρτόνια σύμβολα όπως γράμματα και αριθμούς και στη συνέχεια να τα κόψουμε σε κάρτες. Επίσης μπορούμε να βρούμε και online τέτοια παιχνίδια σε ιστοσελίδες με εκπαιδευτικό υλικό για προσχολική και σχολική ηλικία.

Επιτραπεζια παιχνιδια.

Oύνο, γκρινιάρης, μονόπολη, φιδάκι, μάντεψε ποιος, σκορ4 και πολλά άλλα, εκπαιδεύουν σε λογικό- μαθηματικές έννοιες (Χρώματα, αρίθμηση) και ταυτόχρονα αυξάνουν την παρατηρητικότητα και την οπτική μνήμη, ενώ προϋποθέτουν αντίληψη του χώρου.

Βρισκουμε τις διαφορες/ομοιοτητες.

Δίνουμε στο παιδί δυο εικόνες και ζητάμε να βρει τις διαφορές. Στην αρχή ζητάμε λίγες και όταν το παιδί τα καταφέρνει, ανεβάζουμε τις απαιτήσεις. Αντιστρόφως, δείχνουμε δύο εικόνες ή κάρτες φαινομενικά διαφορετικές και ζητάμε από το παιδί να εντοπίζει τις ομοιότητες. Μπορούμε να θέσουμε και συγκεκριμένο χρόνο ώστε να βάλουμε στο παιχνίδι και την ταχύτητα. Ή ακόμα μπορούμε να δείξουμε πρώτα τη μία εικόνα για λίγη ώρα και αφού την αποσύρουμε να δείξουμε τη δεύτερη ζητώντας από το παιδί να εντοπίσει τι είναι διαφορετικό.

Κλεινοτας, βλεπουμε ποσες πολλες ιδεες υπαρχουν!

Πόσα πολλά πράγματα μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να βελτιώσουν τις δεξιότητες της συγκέντρωσης και της προσοχής, ενώ ταυτόχρονα διασκεδάζουμε παρέα. Και σε πολλές από τις παραπάνω προτάσεις δεν απαιτείται να αγοράσουμε επιπλέον παιχνίδια ή υλικά, αφού μπορούμε να αξιοποιήσουμε αντικείμενα που βρίσκονται στο σπίτι μας καθημερινά. Φυσικά, παίζοντας με το παιδί μας, εκτός ότι το βοηθάμε να ενισχύσει τις δεξιότητες της συγκέντρωσης και της προσοχής, ταυτόχρονα ερχόμαστε πιο κοντά, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο το δεσμό με το παιδί μας!