Μιλώντας στα παιδιά για οικονομία και οικογενειακό προϋπολογισμό

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν πρέπει να μιλάνε στα παιδιά για την οικονομία και τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Η γενικότερη εκπαίδευση των παιδιών γύρω από την οικονομία μπορεί να τα βοηθήσει να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες, όπως η κατάρτιση προϋπολογισμού, η αποταμίευση, η λήψη τεκμηριωμένων οικονομικών αποφάσεων και ο καθορισμός οικονομικών στόχων. Για παράδειγμα, εάν αποταμιεύουμε για διακοπές ή μια μεγάλη αγορά, τα παιδιά μπορούν να μάθουν για τη σημασία της εξοικονόμησης χρημάτων και πώς μπορούν να συνεισφέρουν στο πρόγραμμα αποταμίευσης της οικογένειας. Σαφέστατα, λοιπόν, καταλήγουμε σε μία θετική απάντηση.

Δυσκολότερο είναι να απαντήσουμε στο πώς θα μιλήσουμε για τα οικονομικά στα παιδιά.

Από που θα ξεκινήσουμε και πώς θα τα μυήσουμε σε μία γενικότερη οικονομική σκέψη και θεώρηση; Η “εκπαίδευση” των παιδιών στην οικονομία είναι αδιαμφισβήτητα μια πρόκληση. Μπορεί, ωστόσο, να γίνει μια διασκεδαστική και διδακτική εμπειρία τόσο για εμάς όσο και για τα παιδιά μας. Και σαφώς τα οφέλη για τα παιδιά είναι πολλά τόσο σε επίπεδο γνώσεων όσο και σε επίπεδο υιοθέτησης μιας νοοτροπίας και ενός τρόπου σκέψης οικονομικά προσανατολισμένου.

Ας δούμε μερικές ιδέες και “βήματα” που μπορούν να μας βοηθήσουν να μυήσουμε τα παιδιά στον κόσμο της οικονομίας και στο μικρόκοσμο του οικογενειακού προϋπολογισμού:

• Ξεκινάμε με τα βασικά: Εξηγούμε τι είναι η οικονομία και τα χρήματα, πώς χρησιμοποιούνται και γιατί είναι σημαντικά. Πώς κερδίζονται και πώς χρησιμοποιούνται για να αγοράσουμε πράγματα που θέλουμε ή χρειαζόμαστε. Μπορούμε επίσης να αναφερθούμε σε βασικές οικονομικές έννοιες όπως προσφορά και ζήτηση, αγαθά και υπηρεσίες, αποταμίευση και δαπάνη.
• Το κάνουμε αληθινό: Χρησιμοποιούμε καθημερινά ρεαλιστικά παραδείγματα για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν οικονομικές έννοιες. Για παράδειγμα, μπορούμε να μιλήσουμε για το κόστος των ειδών παντοπωλείου, τον οικογενειακό προϋπολογισμό και τη διαδικασία απόκτησης και δαπάνης χρημάτων. Ειδικά αν συμμετέχουν στα καθημερινά ψώνια βασικών ειδών είναι πιθανότερο να δείξουν ενδιαφέρον αλλά και να κατανοήσουν την αξία του χρήματος.
• Ενθαρρύνουμε την αποταμίευση: Είναι σημαντικό να διδάξουμε στα παιδιά τη σημασία της αποταμίευσης και να τα βοηθήσουμε να δημιουργήσουν το δικό τους πλάνο αποταμίευσης θέτοντας τον προσωπικό τους στόχο. Αυτό μπορεί να είναι ένας κουμπαράς, ένας λογαριασμός ταμιευτηρίου ή ένα ειδικό ταμείο για κάτι που θέλουν να αγοράσουν στο μέλλον.
• Τονίζουμε τη σημασία του να ξοδεύουμε με σύνεση: Εξηγούμε τη διαφορά μεταξύ των αναγκών και των επιθυμιών, βοηθώντας έτσι τα παιδιά να κατανοήσουν την αξία της λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων και τον αντίκτυπο κάθε επιλογής τους στη γενικότερη αγοραστική τους δύναμη.
• Παίζουμε παιχνίδια: Υπάρχουν πολλά εκπαιδευτικά παιχνίδια (βλ. Μονόπολη, σούπερ μάρκετ) που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν για την οικονομία και να τα εισάγουν σε βασικές οικονομικές έννοιες με διασκεδαστικό και συναρπαστικό τρόπο. Το να τα παίξουμε μαζί τους είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να περάσουμε ποιοτικό και εποικοδομητικό χρόνο μαζί τους διασκεδάζοντας και μαθαίνοντας!
• Λαμβάνουμε μέρος σε σχετικές δράσεις: Συμμετέχουμε σε κοινωνικές εκδηλώσεις που προάγουν τον εθελοντισμό, την οικονομική ενίσχυση και την προσφορά εργασίας σε άτομα αλλά και φορείς που έχουν ανάγκη. Παράλληλα ενθαρρύνουμε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο με ή χωρίς εμάς. Αυτό θα τα βοηθήσει να κατανοήσουν την αλληλεξάρτηση ανθρώπων και επιχειρήσεων στην τοπική οικονομία, τη σημασία της υλικής και οικονομικής προσφοράς και την ανταλλαγή (σε είδος ή χρήμα).

• Μιλάμε για τον προϋπολογισμό: Εξηγούμε στα παιδιά τι είναι ο προϋπολογισμός και πώς δημιουργείται. Αυτό είναι μια καλή ευκαιρία να μιλήσουμε για τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε και ως παράδειγμα για να τους δείξουμε πώς λειτουργεί ώστε να δημιουργήσουν το δικό τους προϋπολογισμό, να τον τηρούν και να τον προσαρμόζουν όποτε και όπως χρειάζεται.
• Συζητάμε για το χρέος και την πίστωση: Μαθαίνουμε στα παιδιά πρώτα πρώτα τι σημαίνουν ως έννοιες και έπειτα ποιες είναι οι συνέπειες του χρέους και πώς να χρησιμοποιούν την πίστωση υπεύθυνα. Μπορούμε να κάνουμε εξάσκηση χρησιμοποιώντας αντικείμενα δικά τους ή δικά μας για να εμπεδώσουν το χρέος και την πίστωση σε σχέση ταυτόχρονα με την κατοχή και την ιδιοκτησία.
• Αναφερόμαστε στους φόρους: Εξηγούμε στα παιδιά τι σημαίνει φόρος, ποια ανάγκη εξυπηρετεί η επιβολή τους, γιατί τους πληρώνουμε και πώς βοηθούν στη χρηματοδότηση των δημοσίων ταμείων και υπηρεσιών ώστε να λειτουργήσει η κρατική μηχανή και οικονομία.
• Διδάσκουμε την επιχειρηματικότητα: Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται δημιουργικά και να ξεκινήσουν τις δικές τους “επιχειρήσεις” είτε πώλησης εμπορευμάτων είτε παροχής υπηρεσιών, μέσα από παιχνίδια ρόλων αξιοποιώντας τα παιχνίδια τους αλλά και τις ικανότητές τους. Για παράδειγμα αν ένα παιδί αγαπάει τη ζαχαροπλαστική ή τη μαγειρική μπορούμε να του δείξουμε πώς μπορεί να κερδίσει χρήματα πουλώντας τα γλυκίσματα ή τα πιτάκια που ξέρει να φτιάχνει καλά ή να εκθέσει τις ζωγραφιές, τις κατασκευές ή τις χειροτεχνίες του (για τους σκοπούς ενός φιλανθρωπικού bazar πχ ή για τη συλλογή χρημάτων για να καλυφθούν τα έξοδα μιας σχολικής εκδρομής). Και φυσικά όλα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν και σαν μελλοντικές ιδέες για επαγγελματικές προοπτικές.
• Μιλάμε για επενδύσεις: Μιλάμε στα παιδιά για τις επενδύσεις, για το πώς μια οικονομική κίνηση μπορεί να εξελιχθεί σε μια ευκαιρία για να δημιουργήσεις κάτι μεγάλο, για το πώς να θέτουν οικονομικούς στόχους και να σκέφτονται τα βήματα που θα οδηγήσουν στην επίτευξή τους. Και πάλι μέσα από το παιχνίδι θα είναι ευκολότερο να γίνουν κατανοητά όλα αυτά. Η Μονόπολη είναι το κατεξοχήν παιχνίδι που περιστρέφεται γύρω από το νόημα της επένδυσης.
• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να διαβάζουν για τα οικονομικά: Υπάρχουν αρκετά βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά και μιλούν για την οικονομία, το χρήμα, τις μετοχές και άλλα παρεμφερή ζητήματα. Έτσι τα παιδιά μπορούν να περιηγηθούν στο χώρο της οικονομίας και να λύσουν απορίες με πληροφορίες δοσμένες σε εύληπτη και κατανοητή γλώσσα  για να εντυπωθούν στον παιδικό εγκέφαλο.