Με ένα κόκκινο κουμπί, Ελένη Μπετεινάκη

Ο Ασίντ είναι ένα προσφυγόπουλο.

Φεύγει από την πατρίδα του όταν ξεσπάει πόλεμος. Αν και ατρόμητος, όπως μαρτυρά και το όνομά του, που σημαίνει λιοντάρι, αρχίζει να φοβάται. Φοβάται γιατί φεύγει μόνος. Χωρίς τους γονείς του, χωρίς φαγητό, ρούχα, φίλους, βιβλία, παιχνίδια. Με μια βάρκα που τον οδηγεί σε άγνωστα νερά και εν τέλει σε μιαν άγνωστη στεριά.  Θα βρεθεί σε μια ακτή με μόνη συντροφιά του ένα κόκκινο κουμπί με δυο τρύπες που ξηλώθηκε από το πανωφόρι του καθώς το έσφιγγε πάνω του. Μα δεν το έσφιγγε από το κρύο.

Θαρρείς από φόβο για το άγνωστο;

Από στεναχώρια για όσα έχασε αφήνοντάς τα πίσω του για πάντα; Από την αγωνία του να καταφέρει να επιβιώσει; Από τη δύναμη των σκέψεων που γύριζαν στο κεφάλι του καθώς αντίκριζε ξανά ένα στέρεο έδαφος, που έπρεπε να γίνει το νέο του καταφύγιο; Το κόκκινο κουμπί γίνεται ο φίλος του, αληθινός σύντροφος. Το παιχνίδι του, η παρέα του, το αποκούμπι του. Έχει μάλιστα μαγικές ιδιότητες στο μυαλό του Ασίντ, αφού μπορεί και μεταμορφώνεται κάθε φορά σε ό,τι του λείπει, ό,τι αγαπά, ό,τι χρειάζεται…Κόκκινος δράκος για να πετάς ψηλά, γοργόνα που φέρνει κοχύλια μουσικής, ρόδα για να την κυλά, τριαντάφυλλο που μοσχομύριζε! Και ξαφνικά…το κόκκινο κουμπί χάνεται…

Τώρα το μόνο που του έμεινε είναι ένα θαλασσοπούλι κατάμαυρο, με ράμφος παράξενο και μακρύ.

Είναι ο Αριστοτέλης ο θαλασσοκόρακας. Που έρχεται κάθε μέρα και στέκεται σε ένα βραχάκι αγναντεύοντας και έπειτα βουτάει στο νερό για να βρει την τροφή του. Που άθελά του οδηγεί τον Ασίντ στο κόκκινο κουμπί! Και η δύναμη της θέλησης ξυπνάει πάλι την αποφασιστικότητα του Ασίντ. Που ατρόμητος σαν λιοντάρι ξεκινά μια νέα αναζήτηση, ένα ακόμα ταξίδι προς το άγνωστο. Προς αυτό που έμελλε να γίνει το νέο του σπιτικό, η νέα του οικογένεια…

Το βιβλίο “Με ένα κόκκινο κουμπί” έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά γύρω από το ζήτημα της προσφυγιάς.

Τα παιδιά ακούν συχνά τις έννοιες πόλεμος, μετανάστης, πρόσφυγας. Μάλιστα σε πολλά σχολεία υπάρχουν μαθητές που προέρχονται από χώρες όπου γίνεται πόλεμος. Συμμαθητές των παιδιών μας έχουν ξεριζωθεί από την πατρίδα τους και πιθανότατα από την οικογένειά τους.  Αυτή η ιστορία, λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά, αλλά και τους γονείς, να κατανοήσουν πως όλα τα πλάσματα της γης χρειάζονται αγάπη, φροντίδα, οικογένεια και φίλους. Πώς κανένα παιδί δεν πρέπει να μένει αβοήθητο και να στερείται όλα τα υλικά και άυλα αγαθά που διασφαλίζουν την επιβίωσή του.

Μια κλασική ιστορία πρόσφυγα, που περιγράφεται με τρόπο απλό αλλά τόσο συγκινητικό.

Η γλώσσα του βιβλίου είναι παραμυθένια και προσεγμένη στη λεπτομέρεια. Ταυτόχρονα όμως είναι λυρική και βαθιά συναισθηματική. Η αφήγηση τόσο ζωντανή και έντονη που νιώθεις πως μπαίνεις εσύ στη θέση του Ασίντ. Νιώθεις την αγωνία, τον πόνο, την απόγνωση και το κενό που νιώθει κάθε ανθρώπινο πλάσμα που από τη μια στιγμή στην άλλη χάνει κάθε τι που αγαπά. Την οικογένειά του, την πατρίδα του, τους φίλους, τα παιχνίδια του, τη ζωή του όλη. Βλέπεις και αυτή τη γλυκιά αθωότητα που μπερδεύεται με όλα αυτά και κάνει μοναδικό τον τρόπο που ένα παιδί διαχειρίζεται ακόμα και τις πιο επώδυνες καταστάσεις.

Η συγγραφέας έχει δημιουργήσει με την απίστευτη αφηγηματική της δεινότητα μια ατμόσφαιρα ονειρική.

Ένα σκηνικό που βλέπεις μπροστά σου να ξεδιπλώνεται, με εικόνες που λες και κινούνται καθώς πλέεις στη βάρκα μαζί με τον Ασίντ. Το κόκκινο κουμπί π0υ έχει τόσο κεντρικό ρόλο στην ιστορία, γίνεται ένας ολόκληρος κόσμος για τον μικρό μας ήρωα. Η Ελένη Μπετεινάκη μετατρέπει ένα άψυχο αντικείμενο σε σύμβολο, δίνοντάς του μορφή, δυναμική και μαγικές ιδιότητες. Εκτός από συντροφιά, είναι και η μοναδική του παρηγοριά αφού συνδέεται έντονα με τις αναμνήσεις, τα όνειρα και τις αναπολήσεις του. Συνάμα όμως είναι η νέα του πηγή δύναμης, αυτό που του δίνει κίνητρο και θάρρος να βάζει στόχους και να συνεχίζει να μάχεται για να επιβιώσει. Να διασχίσει ακόμα και βουνά για να βρει την ελπίδα για ένα νέο ξεκίνημα. Φωτίζει τη μοναξιά, την απόγνωση και τα αδιέξοδα του μικρού πρόσφυγα. Φανερώνει πόση αξία μπορεί να αποκτήσει ένα μικροσκοπικό, σχεδόν άχρηστο πραγματάκι για ένα παιδί που έχει μείνει μόνο, κατατρεγμένο, χωρίς ελπίδα και μέλλον…

Ακόμα και η ποιότητα της εκτύπωσης, το ίδιο το χαρτί με τη σκληρότητα της υφής του είναι λες και έχει επιλεγεί σκόπιμα για να ταιριάζει με την ιστορία.

Η εικονογράφιση του Νικόλα Ανδρικόπουλου συμβάλλει τα μέγιστα στη δημιουργία των συμβολισμών. Τα βαθιά και έντονα χρώματα που επιλέγει, δένουν αρμονικά με την αφήγηση και δημιουργούν από κοινού αυτή την ατμοσφαιρικότητα και τη ζωντάνια που αποπνέει το βιβλίο συνολικά. Ιδίως όταν μεταμορφώνει το κόκκινο κουμπί σε όλα αυτά που φαντάζεται ο μικρός Ασίντ, δείχνει όλη τη μαγεία του χρώματος και της εικόνας. Σα να δημιουργούν οι εικόνες αυτές μια αίσθηση κίνησης, μια αγωνία. Λες και οι εικόνες έχουν φτιαχτεί για να  στήσουν ένα σκηνικό, να πλαισιώσουν ένα σενάριο για να δείξουν το πόσο αληθινό και ρεαλιστικό μπορεί να γίνει.

Ειλικρινά είναι από τις λίγες φορές που δεν μπορώ να σταματήσω να γράφω για ένα βιβλίο.

Από τις λίγες φορές που ένα παιδικό βιβλίο με άγγιξε τόσο πολύ, που νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για αυτό. Για τα έντονα συναισθήματα που με πλημμύρισαν καθώς γινόμουν μέρος της ιστορίας. Τις στιγμές που γινόμουν συνοδοιπόρος του μικρού Ασίντ και μοιραζόμουν την αγωνία του για την επιβίωση, το φόβο για το άγνωστο και την ελπίδα για ένα νέο ξεκίνημα. Και καθώς διάβαζα μαζί με τα πιτσιρίκια μου την ιστορία, σκεφτόμουν έντονα το πόσο άδικο είναι όλο αυτό. Πόσο κρίμα μικρές αθώες ψυχούλες να αποκόπτονται από όλα αυτά που τους δίνουν ζωή, να στερούνται κάθε τι που για μας φαντάζει αυτονόητο. Το σκληρό πρόσωπο του πολέμου δυστυχώς δεν κάνει διακρίσεις ούτε εξαιρέσεις. Θύματά του δυνητικά είναι όλοι!

Αναφέραμε και παραπάνω πως το βιβλίο “Με ένα κόκκινο κουμπί” έχει σα βασικό στόχο την ευαισθητοποίηση των παιδιών  γύρω από το πρόβλημα της προσφυγιάς.

Για αυτό το λόγο και προορίζεται τόσο για γονείς όσο και για εκπαιδευτικούς. Στο τέλος διαθέτει οδηγίες προς αμφοτέρους και προτάσεις για δραστηριότητες και συζητήσεις που έχουν επιλεγεί προσεκτικά από έμπειρους εκπαιδευτικούς. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, μαζί με τα παιδιά, να μάθουμε, να κατανοήσουμε και κυρίως να αγκαλιάσουμε αυτό το μείζον πρόβλημα που διαχρονικά ταλανίζει την ανθρωπότητα. Ας βοηθήσουμε τις αθώες ψυχές όπως ο Ασίντ, το μικρό λιοντάρι, να βρουν μια νέα αγκαλιά, ένα νέο σπίτι, μια νέα πατρίδα. Γιατί, όπως πολύ εύστοχα μας λέει η Ελένη Μπετεινάκη, κανένα παιδί δεν αξίζει να μεγαλώνει χωρίς οικογένεια, φίλους, φαγητό, βιβλία, παιχνίδια και φυσικά χωρίς τη ζεστασιά ενός σπιτικού με ανθρώπους που το αγαπάνε.