Χρώματα: 12 απλές δραστηριότητες για να τα μάθουμε στα παιδιά

Μπορεί να φαντάζει εύκολο, ωστόσο η έννοια του χρώματος είναι αρκετά αφηρημένη.

Δεν μπορεί να τη μάθει ένα μικρό παιδί με την ίδια ευκολία που μαθαίνει π.χ. να μετράει ως το δέκα ή να λέει την αλφαβήτα. Υπάρχουν παιδιά που ξεχωρίζουν τα χρώματα με σχετική ευκολία και άλλα που δυσκολεύονται περισσότερο. Συνήθως μέχρι την ηλικία των 3 ετών τα παιδιά έχουν μάθει όλα τα βασικά χρώματα αλλά και τις αποχρώσεις όπως είναι το γκρι, μοβ, γαλάζιο. Από την ηλικία των 16 μηνών ξεκινούν την εκμάθηση με δύο τρία βασικά χρώματα όπως το μπλε, το πράσινο και το κόκκινο.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι και παιχνίδια για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να μάθουν τα χρώματα, χωρίς να χρειαζόμαστε ιδιαίτερο εξοπλισμό σε παιχνίδια και υλικά. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντικείμενα και παιχνίδια που βρίσκονται στο σπίτι. Τα παιδιά μαθαίνουν τα χρώματα κάνοντας πρώτα ταύτιση το ίδιο με το ίδιο και στη συνέχεια αρχίζουν και ξεχωρίζουν, δείχνουν και ονομάζουν τα βασικά χρώματα.

1. Ταύτιση

Όπως αναφέραμε ο πρώτος τρόπος εκμάθησης είναι η ταύτιση. Αυτή μπορεί να εφαρμοστεί σε βρέφη από 16 μηνών και μετά. Παίρνουμε έξι χρωματιστά κουμπιά, σουβέρ, τουβλάκια κλπ , τα ανακατεύουμε και τα γυρνάμε ανάποδα, αν είναι π.χ. κάρτες. Έπειτα ζητάμε από το παιδί να τα γυρίσει από τη σωστή μεριά. Καλό είναι να δημιουργούμε το αίσθημα της έκπληξης και κάθε φορά που γυρίζει κάποιο να το κατονομάζουμε. Το επόμενο στάδιο είναι να ταυτίσει το παιδί το χρώμα και να το κατηγοριοποιήσει π.χ να βάλει το κόκκινο πάνω στο άλλο κόκκινο. Επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές τη διαδικασία μέχρι το παιδί να κατανοήσει.

Μπορούμε, μάλιστα, να συνδυάσουμε το χρώμα με καθημερινά αντικείμενα ή παιχνίδια του παιδιού πχ αυτό είναι κόκκινο σαν τη μπλούζα σου. Σε αυτή την ηλικία μπορεί το παιδί να μην μιλάει ακόμη αλλά καταλαβαίνει απόλυτα και μπορεί να συνεργαστεί στις απλές αυτές δραστηριότητες. Τα παιδιά που έχουν ήδη αναπτύξει τον λόγο τους ζητάμε όχι μόνο να το δείξουν αλλά και να το ονομάσουν.

2. Δείχνω και ονομάζω.

Ένας απλός τρόπος να μάθει τα χρώματα ένα παιδί είναι να τα ονομάζουμε όταν τα εντοπίζουμε. Μπορούμε για παράδειγμα να του δείξουμε ένα μήλο και να του πούμε ότι είναι κόκκινο ή τον τοίχο στο παιδικό δωμάτιο και να του πούμε ότι είναι κίτρινος. Έτσι σιγά σιγά θα συνδυάσει στο μυαλό του συγκεκριμένα αντικείμενα με το αντίστοιχο χρώμα τους και θα του εντυπωθεί σωστά το κάθε χρώμα με τη συνεχή έκθεση σε αντικείμενα του ίδιου χρώματος. Αυτός ο τρόπος είναι απλός και εντελώς ανέξοδος μιας και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντικείμενα που βρίσκονται στο σπίτι μας.

3. Ομαδοποίηση αντικειμένων με το ίδιο χρώμα

Ένας άλλος απλός και ίσως πιο παιχνιδιάρικος τρόπος είναι να προσπαθούμε να φτιάξουμε ομάδες με αντικείμενα του ίδιου χρώματος. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παιχνίδια που ήδη έχει το παιδί, μαρκαδόρους, πλαστελίνες, χαρτόνια, τουβλάκια ακόμα και φρούτα ή λαχανικά και να ζητήσουμε από το παιδί να τα ταξινομήσει τοποθετώντας μαζί όσα έχουν το ίδιο χρώμα. Στο ίδιο μοτίβο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κουτάκια ή δοχεία διαφορετικών χρωμάτων, στα οποία πρέπει το παιδί να τοποθετήσει αντικείμενα του ίδιου χρώματος.

4. Ζωγραφική

Μία πολύ ευχάριστη δραστηριότητα για τα περισσότερα παιδιά είναι η ζωγραφική. Είναι λοιπόν και μία πρώτης τάξης ευκαιρία να ξεκινήσουμε την εκπαίδευση πάνω στα χρώματα. Οι δαχτυλομπογιές είναι ό,τι πρέπει μιας και το χρώμα απλώνεται σε μεγάλη έκταση οπότε το κάθε χρώμα γίνεται εύκολα αντιληπτό. Έτσι, μπορούμε να μάθουμε στο παιδί να διακρίνει είτε το κάθε χρώμα μόνο του είτε και τα διαφορετικά χρώματα που θα απλώσουμε πάνω στο χαρτί. Το ίδιο μπορούμε να πετύχουμε και με μαρκαδόρους. Μάλιστα εδώ μπορούμε ακόμη πιο εύκολα να ζητήσουμε από το παιδί να πάρει τον κόκκινο ή το μπλε κλπ μαρκαδόρο, ανάμεσα στους τόσους διαφορετικούς που θα έχει στη διάθεσή του. Φυσικά αυτό το παιχνίδι μπορεί άνετα να γίνει και με ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ ή ό,τι άλλο θέλουμε. Ο επόμενος στόχος είναι να λέμε στο παιδί τι να ζωγραφίσει πχ ένα κόκκινο σπιτάκι, ένα πράσινο δέντρο ώστε να πρέπει πρώτα να επιλέξει το σωστό χρώμα.  

5. Πλαστελίνη

Ακόμα ένα αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών που βρίσκεται στα περισσότερα σπίτια είναι οι πλαστελίνες. Παιχνίδι που μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη πολλών δεξιοτήτων και ιδίως της λεπτής κινητικότητας. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα αντικείμενο πχ λουλούδι, κουλουράκι, σπιτάκι σε περισσότερα διαφορετικά χρώματα. Ακόμα μπορούμε να φτιάξουμε περισσότερα αντικείμενα ίδιου χρώματος και να τα ομαδοποιήσουμε στην πορεία. Μπορούμε δηλαδή να ζητήσουμε από το παιδί να τοποθετήσει μαζί όλα τα κόκκινα αντικείμενα που έφτιαξε και χωριστά όλα τα μπλε και ούτω καθεξής. Ή να του ζητήσουμε να μας δείξει ή να διαλέξει από ό,τι έχει πλάσει κάτι κίτρινο ή πράσινο. Τέλος, μπορούμε να φτιάξουμε με την πλαστελίνη κόκκινο μήλο ή ντομάτα, κίτρινη μπανάνα, πράσινο αγγουράκι κλπ.

6. Βιβλία με εικόνες

Υπάρχουν αρκετά παιδικά βιβλία με λιτή εικονογράφηση, στα οποία συνήθως κυριαρχεί ένα αντικείμενο ή ένα χρώμα σε κάθε σελιδούλα. Αυτά μας βοηθάνε να μάθουμε στα παιδιά να αναγνωρίζουν το χρώμα που βλέπουν στην κάθε σελίδα. Βέβαια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και άλλα βιβλία με περισσότερες ή πιο σύνθετες εικόνες. Καλό είναι όμως να εστιάζουμε σε συγκεκριμένα χρώματα και να προσέχουμε να μην μπερδευτεί το παιδί από μία δύσκολη εικονογράφηση. Μπορούμε να φροντίσουμε να εστιάζουμε στα μεγαλύτερα αντικείμενα ή στο χρώμα που κυριαρχεί.

7. Τουβλάκια

Και τα τουβλάκια είναι παιχνίδια που τα περισσότερα παιδιά αγαπούν μιας και τους δίνουν τη δυνατότητα να κατασκευάσουν πραγματικά ή και φανταστικά αντικείμενα. Όπως και με την πλαστελίνη μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να φτιάξει ένα αντικείμενο αφού έχει συγκεντρώσει όλα τα τουβλάκια του ίδιου κάθε φορά χρώματος ή να κατασκευάσει το ίδιο αντικείμενο σε περισσότερα χρώματα και έπειτα να διακρίνει σε πιο χρώμα ανήκει το καθένα.

8. Χειροτεχνίες με έγχρωμα χαρτόνια

Όπως ακριβώς φτιάχνουμε αντικείμενα με τουβλάκια ή πλαστελίνες, έτσι μπορούμε να φτιάξουμε και με έγχρωμα χαρτόνια. Μπορούμε για παράδειγμα να σχεδιάσουμε και να κόψουμε πεταλούδες, λουλούδια, πουλιά, συννεφάκια ή απλά σχήματα. Έπειτα μπορούμε να φτιάξουμε συνθέσεις είτε συγκεντρώνοντας στην ίδια καρτέλα όλα τα αντικείμενα του ίδιου χρώματος είτε και διαφορετικών σύμφωνα με τις οδηγίες που θα δώσουμε στο παιδί. Για παράδειγμα μπορούμε να φτιάξουμε έναν πίνακα με ένα κόκκινο λουλούδι, ένα μπλε σύννεφο και ένα κίτρινο πουλάκι.

9. Αυτοσχέδιο κολλάζ

Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα ή περισσότερα αντικείμενα με μολύβι πάνω σε λευκό χαρτί και να κολλήσουμε στο εσωτερικό τους χαρτάκια, χάντρες, όσπρια, ξυλάκια έγχρωμα ενός ή περισσοτέρων χρωμάτων ανάλογα με το σχέδιο που δουλεύουμε. Ακόμα, μπορούμε να Φτιάξουμε ένα βιβλίο τέχνης και χρωμάτων όπου το παιδί θα κολλά σε κάθε σελίδα εικόνες ή θα σχεδιάζει εικόνες με τα διάφορα χρώματα.

10. Η καθημερινή μας βόλτα

Ακόμα και σε μια απλή βολτούλα στο πάρκο ή στην παιδική χαρά ή ακόμα και στο σούπερ μάρκετ, μπορούμε να εντοπίσουμε ευκαιρίες μάθησης. Μπορούμε να παρατηρούμε τα αντικείμενα που βλέπουμε γύρω μας και να βρίσκουμε το χρώμα τους. Για παράδειγμα το δέντρο στην άκρη του δρόμου έχει πράσινα φύλλα. Τα διερχόμενα ή τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα έχουν διάφορα χρώματα που μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να αναγνωρίσει. Ακόμα οι φωτιζόμενες πινακίδες στα μαγαζιά, οι ταμπέλες στους δρόμους αλλά και τα φανάρια μπορούν να μας προσφέρουν ευκαιρίες μάθησης. Το ίδιο και τα προϊόντα στα ράφια του σούπερ μάρκετ, ιδίως τα φρούτα και τα λαχανικά.

11. Κάνοντας δουλειές του σπιτιού

Και οι δουλειές του σπιτιού μπορούν να δώσουν ευκαιρίες εκπαίδευσης. Μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας βοηθήσει με το άπλωμα των ρούχων, δίνοντάς μας το μανταλάκι του χρώματος που του υποδεικνύουμε. Ακόμα, τακτοποιώντας τα πλυμένα ρούχα στις ντουλάπες μπορούμε να του ζητήσουμε να βάλει στο συρτάρι τη μπλε μπλούζα, το πράσινο παντελόνι ή την κόκκινη πετσέτα. Μπορεί ακόμα να επιλέξει με ποιου χρώματος σεντόνι και μαξιλαροθήκη θα στρώσουμε το κρεβάτι του ή να του ζητάμε να μας δώσει το πράσινο, κόκκινο κλπ. μπολ στην κουζίνα όταν μαγειρεύουμε ή όταν πλένουμε. Και όταν τακτοποιούμε τα δικά του παιχνίδια μπορούμε να του ζητάμε να μας πει το χρώμα κάθε παιχνιδιού πριν το τοποθετήσει στη θέση του. Τέλος, το πότισμα των λουλουδιών προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να μιλήσουμε για τα χρώματα!

12. Καθημερινή φροντίδα

Η ίδια η φροντίδα από την ώρα που θα σηκωθούμε από το κρεβάτι, προσφέρει πολλές ευκαιρίες να εντοπίσουμε τα διαφορετικά χρώματα των αντικειμένων που μας περιβάλλον. Από το να μας πει τι χρώμα είναι οι πιτζάμες του ενώ τις βγάζει, οι κάλτσες και τα ρούχα του καθώς ντύνεται, μέχρι την οδοντόβουρτσα και την πετσέτα που θα σκουπίσει το πρόσωπό του. Το ίδιο και με την ώρα του φαγητού. Μπορούμε να το ρωτήσουμε το χρώμα που έχει το σερβίτσιο του πρωινού ή του γεύματός του, να παρατηρήσουμε τι χρώμα έχουν τα τρόφιμα στο τραπέζι (π.χ. λευκό τυρί, κόκκινη ντομάτα, πράσινο μαρούλι κλπ).  Για να γίνει ακόμα πιο ευχάριστη η διαδικασία μπορούμε να καθιερώσουμε κάθε μέρα μια μέρα χρώματος και να ντυθούμε με το συγκεκριμένο χρώμα, να χρωματίσουμε με το συγκεκριμένο χρώμα ή να φάμε κάτι που να έχει το συγκεκριμένο χρώμα.

Τέλος, υπάρχουν, φυσικά και εξειδικευμένα εκπαιδευτικά παιχνίδια, όπως παζλ ακόμα και εκπαιδευτικά βιντεάκια από το διαδίκτυο ή και εφαρμογές με σχετικά παιχνίδια για κινητά και tablets. Ωστόσο στόχος μας είναι να προτείνουμε απλές καθημερινές λύσεις που δεν απαιτούν να ξοδέψουμε χρήματα ούτε να έχουμε ιδιαίτερο εξοπλισμό. Παράλληλα δε, λύσεις που μπορούν να συνδυάσουν παιχνίδι, μάθηση και βελτίωση των λοιπών δεξιοτήτων του παιδιού.

Μερικές συμβουλές για να κάνουμε ευκολότερη τη μάθηση:

1. Δουλεύουμε με ένα χρώμα κάθε φορά για αρχή ώσπου να βεβαιωθούμε ότι το παιδί έχει κατακτήσει το συγκεκριμένο χρώμα. Μπορεί να χρειαστεί να επιμείνουμε πολλές φορές μέχρι να είμαστε βέβαιοι ότι το παιδί ξέρει να ξεχωρίζει το συγκεκριμένο χρώμα.
2. Εστιάζουμε πρώτα στα τέσσερα βασικά χρώματα (κόκκινο, πράσινο, κίτρινο, μπλε) και αποκλείουμε όλα τα υπόλοιπα. Αφού δουλέψουμε με το καθένα ξεχωριστά για κάποιο διάστημα (όσο απαιτεί ο ρυθμός εκμάθησης του παιδιού), έπειτα μπορούμε να τα βάλουμε όλα μαζί στο παιχνίδι προκειμένου να ελέγξουμε κατά πόσο τα έχει πράγματι μάθει. Επόμενος στόχος είναι να μάθει το παιδί ανάμεσα σε περισσότερα χρώματα να διακρίνει αυτό που κάθε φορά του ζητείται.
3. Φροντίζουμε τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε να έχουν όσο πιο απλή εμφάνιση και ιδανικά να είναι μονόχρωμα. Ομοίως και όταν χρησιμοποιούμε βιβλία με εικόνες καλό είναι να προσέχουμε να έχουν απλή εικονογράφηση και να μην κυριαρχούν πολλά διαφορετικά χρώματα σε κάθε εικόνα.
4. Η ηλικία εκμάθησης μπορεί να διαφέρει από παιδί σε παιδί. Άλλα παιδιά μπορεί από δύο ετών να είναι ικανά να αναγνωρίζουν κάποια χρώματα με το όνομά τους ενώ άλλα μπορεί να το καταφέρουν μετά τα τρία. Καλό είναι να προσαρμόζουμε το παιχνίδι και την εκπαίδευση στους ρυθμούς του παιδιού. Αν διαπιστώσουμε ότι δεν ανταποκρίνεται και δεν δείχνει σημάδια ενδιαφέροντος ή ετοιμότητας, ίσως είναι καλή ιδέα να αναβάλουμε για αργότερα τη σχετική εκπαίδευση.