Η εκμάθηση των σχημάτων είναι μια ευχάριστη διαδικασία, η οποία είναι σημαντική γιατί βοηθά στην εκμάθηση των γραμμάτων.

Είναι όμως και λίγο περίπλοκη για τα νήπια μιας και μιλάμε για έννοιες λίγο αφηρημένες που μπορούν να δυσκολέψουν ένα παιδί. Συνήθως το σχήμα είναι μία από τις περισσότερες ιδιότητες ενός αντικειμένου. Άλλοτε είναι η πλέον καθοριστική άλλοτε όχι. Για αυτό και έχει σημασία να βρούμε έξυπνους και διασκεδαστικούς τρόπους να μάθουμε τα σχήματα στα παιδιά νηπιακής ηλικίας. Εφόσον κατακτήσουν αυτή τη γνώση μπορούν να ωφεληθούν πολλαπλά κατά την εκμάθηση άλλων τεχνικών, γνώσεων και δεξιοτήτων.

Παρακάτω θα δούμε μερικούς τέτοιους τρόπους και ιδέες για να μάθουμε στα παιδιά τα σχήματα με υλικά που βρίσκονται στο σπίτι μας. Χωρίς να χρειαστεί να αγοράσουμε ούτε κάποιο εκπαιδευτικό επιτραπέζιο παιχνίδι ούτε κάποιο βιβλίο ή πακέτο φύλλων εργασίας.

Ανακαλύπτουμε το σχήμα σε αντικείμενα που βρίσκονται στο σπίτι

Ο πιο απλός τρόπος για να μάθουμε τα σχήματα είναι με αντικείμενα όπως σκεύη, έπιπλα, κουζινικά και οτιδήποτε απαρτίζει τον βασικό εξοπλισμό ενός νοικοκυριού. Ακόμα και τα ίδια τα παιχνίδια των παιδιών μπορούν να «μπουν στο παιχνίδι»! Μπορούμε να βρούμε αντικείμενα που να έχουν τα σχήματα που θέλουμε να διδάξουμε. Πρώτα εμείς θα πούμε στο παιδί ότι ένα αντικείμενο έχει το συγκεκριμένο σχήμα και μετά θα ζητήσουμε να μας επαναλάβει και αυτό. Παρατηρούμε μαζί με το παιδί και εξηγούμε τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε σχήματος (ίσες πλευρές, ίσες γωνίες, άνισες πλευρές κ.ο.κ), το περιγράφουμε και συγκρίνουμε τα σχήματα μεταξύ τους. Εντοπίζουμε τις διαφορές τετραγώνου και ορθογωνίου και αν χρειάζεται χρησιμοποιούμε περισσότερα του ενός αντικείμενα από κάθε σχήμα ώστε να φανεί η ομοιότητα μεταξύ τους.

Έπειτα μπορούμε να ψάξουμε και σε άλλους χώρους του σπιτιού για άλλα αντικείμενα που έχουν το ίδιο σχήμα.

Για παράδειγμα η πόρτα του σπιτιού είναι ορθογώνια και η πόρτα της ντουλάπας επίσης. Καλό είναι να δείξουμε δύο τρία διαφορετικά αντικείμενα ίδιου σχήματος στο παιδί ώστε να μην συνδυάσει το κάθε σχήμα με ένα μόνο πράγμα. Έπειτα μπορούμε να πάμε στην κουζίνα και να του ζητήσουμε να βρει και αυτό κάτι ορθογώνιο (π.χ. η πόρτα του ψυγείου, το τραπέζι, το ντουλάπι). Ομοίως μπορούμε να προχωρήσουμε και στα άλλα σχήματα (ποτήρι ή πιάτο για τον κύκλο, η πόρτα του πλυντηρίου, ένας καθρέφτης, χαλί, καρέκλα, μαξιλαράκι ή πετσέτα για το τετράγωνο κλπ.).

Βέβαια Καλό είναι στην αρχή να μην βάλουμε πολλά σχήματα στο παιχνίδι. Ας ασχοληθούμε με ένα σχήμα τη φορά. Όταν έχει φτάσει το παιδί σε σημείο να τα αναγνωρίζει μπορούμε να το δυσκολέψουμε ζητώντας του π.χ. να μας εντοπίσει κάτι τετράγωνο στην κουζίνα, κάτι ορθογώνιο στο υπνοδωμάτιο ή κάτι στρογγυλό στο μπάνιο.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΥΜΕ ΣΧΗΜΑΤΑ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΥΛΙΚΑ

Μπορούμε να φτιάξουμε σχήματα με διάφορα υλικά που βρίσκονται στο σπίτι μας. Έχοντας σαν μοτίβο είτε κάποιο αντικείμενο του συγκεκριμένου σχήματος είτε κάποιο σχέδιο που έχουμε φτιάξει σε χαρτί με μολύβι μπορούμε να φτιάξουμε μαζί με το παιδί τρίγωνα, τετράγωνα και ορθογώνια με πλαστελίνη, με ξύλινα γλωσσοπίεστρα, με καλαμάκια, ακόμα και παρατάσσοντας μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές. Για τους κύκλους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όσπρια, συνδετήρες, πλαστελίνη ή κορδόνια παπουτσιών. Αν, μάλιστα, παίζουμε με περισσότερα παιδιά μαζί, μπορούμε να σχηματίσουμε και με το σώμα μας τετράγωνα, τρίγωνα, ορθογώνια, τραπέζια και άλλα σχήματα. Η όλη διαδικασία είναι ιδιαίτερα ευχάριστη και συνάμα διδακτική για τα παιδιά. Εξασκούν τη λεπτή κινητικότητα, δημιουργούν και μαθαίνουν τα σχήματα ταυτόχρονα.

Μπορούμε ακόμα και να κόψουμε το φαγητό του παιδιού στα αντίστοιχα σχήματα.

Για παράδειγμα να κόψουμε το ψωμί σε τριγωνική φετούλα ή να σερβίρουμε το ρύζι σε κυκλικό σχήμα με τη βοήθεια κάποιου κουπάτ. Το τυρί μπορούμε να το κόψουμε σε μικρά τετραγωνάκια και ούτω καθεξής. Μία ακόμα πολύ όμορφη και δημιουργική ιδέα είναι να φτιάξουμε μαζί με τα παιδιά μπισκοτάκια. Φτιάχνουμε το ζυμάρι μας σύμφωνα με τη συνταγή της αρεσκείας μας και χρησιμοποιούμε κουπάτ σε διάφορα σχήματα και σχέδια για να το κόψουμε σε μπισκοτάκια που μετά θα ψήσουμε. Έτσι τα παιδιά σχηματίζουν εύκολα τετράγωνα, τρίγωνα, κύκλους, αστεράκια, καρδούλες και άλλα όμορφα σχέδια. Τα ψήνουμε και έπειτα απολαμβάνουμε ενώ ταυτόχρονα παρατηρούμε και περιγράφουμε τα σχήματα που έχουμε δημιουργήσει. Μάλιστα μπορούμε να δούμε πώς με μία δαγκωνιά το ορθογώνιο μπορεί να γίνει τετράγωνο και το τετράγωνο τρίγωνο.

​ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΦΗ

Υπάρχουν ακόμα μερικές ιδέες που μας βοηθάνε να συνδυάσουμε την εκμάθηση των σχημάτων με την εξάσκηση στην προγραφή. Ο πιο απλός τρόπος είναι να σχεδιάσουμε εμείς σε χαρτί ή να εκτυπώσουμε διάφορα σχήματα με τελίτσες ή διακεκομμένες γραμμούλες. Έπειτα ζητάμε από το παιδί να ενώσει τις κουκίδες ή τις γραμμές ώστε να σχηματίσει κύκλο, τετράγωνο ή ό,τι σχήμα έχουμε σχεδιάσει. Για να κάνουμε τη διαδικασία πιο ευχάριστη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ξυλομπογιές σε διάφορα χρώματα. Το παιδί μπορεί να χρωματίσει κάθε διαφορετικό σχήμα και με άλλο χρώμα.

Μια άλλη συνδυαστική άσκηση είναι να δημιουργήσουμε ή να εκτυπώσουμε σε χαρτί σχήματα έγχρωμα και ασπρόμαυρα ώστε να αντιστοιχίσει το παιδί κάθε σχήμα με τη σκιά του. Αν το παιδί είναι σε ηλικία που μπορεί να αναγνωρίζει γράμματα και λέξεις μπορούμε να του ζητήσουμε να αντιστοιχίσει κάθε σχήμα με το όνομά του. Ακόμη μπορούμε να τυπώσουμε φύλλα με πολλά σχήματα σε κάθε σειρά και να ζητήσουμε από το παιδί να κυκλώσει τα όμοια ή το διαφορετικό από κάθε σειρά. Μπορεί αν θέλει να το χρωματίσει κιόλας.

ΚΟΛΛΑΖ ΜΕ ΣΧΗΜΑΤΑ

Το κολλάζ είναι ακόμα μία συνδυαστική δραστηριότητα. Καλλιεργεί πολλές δεξιότητες ταυτόχρονα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα χρωματιστά χαρτόνια και πάνω σε αυτά να σχεδιάσουμε το περίγραμμα των σχημάτων που θέλουμε να μάθουμε. Έπειτα με ψαλίδι κόβουμε τα σχήματα που έχουμε δημιουργήσει και με αυτά μπορούμε να φτιάξουμε διάφορα αντικείμενα. Μπορούμε λόγου χάρη να χρησιμοποιήσουμε ένα τετράγωνο και ένα τρίγωνο και να τα κολλήσουμε μαζί ώστε να φτιάξουμε ένα σπιτάκι. Με δύο τρίγωνα ενωμένα στις κορυφές μπορούμε να σχηματίσουμε μία πεταλούδα. Κολλώντας δύο κύκλους στις δύο άκρες ενός ορθογωνίου μπορούμε να φτιάξουμε ένα αυτοκίνητο ή τα βαγόνια ενός τρένου κ.ο.κ.

Μπορούμε ακόμα να κόψουμε από ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι χαρτόνι για το κάθε σχήμα που θέλουμε και επάνω του να κολλήσουμε τα όμοια μικρότερα σχήματα που έχουμε ετοιμάσει. Έτσι θα έχουμε ένα κυκλικό ή τετράγωνο καδράκι με πολλά μικρότερα τετράγωνα ή κυκλάκια μέσα του.  Με παρόμοιο τρόπο μπορούμε να φτιάξουμε και μικρά βιβλιαράκια με σχήματα. Κόβοντας ένα από κάθε διαφορετικό σχήμα, μπορούμε να τα κολλήσουμε σε χρωματιστό χαρτί. Τα ενώνουμε και έτσι έχουμε ένα βιβλιαράκι για τα σχήματα.

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Με χαρτοταινία σχηματίζουμε στο πάτωμα τα σχήματα που θέλουμε να μάθουμε στο παιδί. Έπειτα μπορούμε να συγκεντρώσουμε διάφορα αντικείμενα με διαφορετικό σχήμα. Στη συνέχεια το παιδί θα πρέπει να τοποθετήσει κάθε αντικείμενο μέσα στο σωστό σχήμα. Μπορούμε ακόμα να χρησιμοποιήσουμε στεφάνια χούλα χουπ και διάφορα χρωματιστά χαρτάκια, τετράγωνα, τρίγωνα, ορθογώνια και στρογγυλά. Θα πρέπει το παιδί να βάλει σε κάθε στεφάνι όλα τα χαρτάκια του ίδιου μόνο σχήματος. Ομαδοποίηση μπορεί να γίνει και κατά μέγεθος. Σε αυτή την περίπτωση είτε δουλεύουμε με ένα σχήμα κάθε φορά ώστε το παιδί να βάζει σε κάθε στεφάνι ή σχήμα από ταινία τα αντίστοιχα σχήματα του ίδιου μεγέθους. Σε ένα τα μικρά, σε άλλο τα μεγάλα και σε τρίτο τα μεσαίου μεγέθους.

Για τους πιο υπομονετικούς και δημιουργικούς, μπορούμε να πάρουμε ένα χαρτόκουτο και στη μία του πλευρά να δημιουργήσουμε ανοίγματα με το ψαλίδι σε διάφορα σχήματα, όπως τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο, κύκλο. Έπειτα μπορούμε είτε να βρούμε από τη γκάμα των παιχνιδιών μερικά που να ταιριάζουν σε σχήμα και μέγεθος και να τα βάζουμε μέσα στο κουτί από την αντίστοιχη τρύπα. Ακόμη μπορούμε να φτιάξουμε με χαρτόνι διάφορα γεωμετρικά στερεά (κύβους, παραλληλεπίπεδα, κυλίνδρους κλπ) και το παιδί να πρέπει πάλι να βάλει το καθένα στη σωστή τρύπα για να μπει μέσα στο κουτί.

ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΔΡΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μπορούμε να κολλήσουμε ταινία στο πάτωμα σχηματίζοντας τρίγωνα, τετράγωνα, κύκλους και ορθογώνια. Έπειτα το παιδί θα πάρει μία μπάλα και θα την πετάει κάθε φορά στο σχήμα που θα του υποδεικνύουμε. Στόχος η μπάλα να μπει εντός του περιγράμματος του σωστού σχήματος. Εναλλακτικά μπορούμε να εκτυπώσουμε τα σχήματα σε φύλλα Α4 και να τα τοποθετήσουμε στο δάπεδο. Κάθε φορά που θα λέμε ένα σχήμα, το παιδί θα πρέπει να πηδάει πάνω στο αντίστοιχο χαρτί.

Στο ίδιο μοτίβο, μπορούμε να τοποθετήσουμε σε τέσσερα διαφορετικά σημεία του σπιτιού τέσσερα αντικείμενα διαφορετικού σχήματος. Για παράδειγμα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα cd ή ένα πλαστικό πιάτο μίας χρήσης ή το καπάκι από κάποιο στρόγγυλο πλαστικό δοχείο. Επιπλέον μπορούμε να πάρουμε ένα τετράγωνο τουβλάκι ή ένα κουτί από κάποιο επιτραπέζιο, ένα τρίγωνο, όπως ένα κομμάτι από παζλ ή ένα τρίγωνο κομμάτι χαρτόνι ή ένα τριγωνικό τουβλάκι lego. Τέλος θα χρειαστούμε και ένα ορθογώνιο, είτε κάποιο τουβλάκι, κάποιο μαξιλαράκι ή ένα μπλοκ ζωγραφικής. Έπειτα δίνουμε εντολές στο παιδί ώστε να πάει τρέχοντας να σταθεί στο αντικείμενο με το σχήμα που του ζητάμε κάθε φορά. Π.χ. -τρέχα στο τρίγωνο, περπάτα στο πλάι σαν το καβούρι μέχρι τον κύκλο, χοροπήδησε μέχρι το τετράγωνο κ.ο.κ.  Αυτό το παιχνίδι είναι διδακτικό και συνάμα διασκεδαστικό ενώ ασκεί το παιδί και στην ενδυνάμωση της αδρής κινητικότητας.

ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ!!!