Είναι γεγονός ότι οι ταμπέλες δεν αρέσουν σε κανέναν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, μπορεί να είναι όχι μόνο απαραίτητες αλλά και ωφέλιμες. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση αποτελούν τα παιδιά με αυτισμό ή σύνδρομο Asperger. Αυτά εάν δεν διαγνωστούν έγκαιρα δεν αποκλείεται να καταδικαστούν σε μια ζωή υποτιμημένη, με ανεπαρκή πρόνοια και χωρίς αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών τους. Προφανέστατα και για τους ενήλικες είναι εξίσου σημαντική η διάγνωση, ωστόσο στα παιδιά είναι ευκολότερη η παρέμβαση προκειμένου να μπορέσουν να γίνουν λειτουργικά και να ενταχθούν στην κοινωνία. Η διάγνωση του αυτισμού είναι περίπλοκη και δύσκολη καθώς δεν πραγματοποιείται με αιματολογικές ή άλλες εξετάσεις. Αντιθέτως, απαιτεί άμεση παρατήρηση της συμπεριφοράς και ένα εκτενές αναπτυξιακό ιστορικό από την βρεφική ακόμα ηλικία. Η έγκυρη διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό, στην καλή παρατήρηση και αξιολόγηση του παιδιού καθώς και του πλαισίου διαβίωσης. Πολύ συχνά ο αυτισμός συνυπάρχει με άλλες διαταραχές όπως μαθησιακές δυσκολίες ή διάσπαση προσοχής (σύνδρομο ΔΕΠΥ) μπορούν να παρασύρουν τον ειδικό σε λανθασμένη διάγνωση[1].
παιδί-αυτισμός-συγκέντρωση
Η σημασία της διάγνωσης συνίσταται στο να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη διαφορετική συμπεριφορά σε σύγκριση με το μέσο όρο των παιδιών. Συγχρόνως, παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες σε θεραπευτές, δασκάλους, γονείς και φροντιστές σχετικά με την κατάσταση του παιδιού και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις εμμονές, τις φοβίες, τα ξεσπάσματα και γενικότερα τις διαφορετικές συμπεριφορές τους. Είναι γενικά αποδεκτό ότι όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένα παιδί, τόσο περισσότερο θα ωφεληθεί και το ίδιο, αλλά και η οικογένεια και το περιβάλλον του. Κι αυτό, γιατί μόνο εάν γνωρίζουμε την αληθινή φύση του προβλήματος μπορούμε να παρέμβουμε αποτελεσματικά.
αυτισμός διάγνωση
Για τη μεν οικογένεια είναι χρήσιμη η έγκαιρη υποστήριξη από κάποιον ειδικό, για να μειώσει το ενδοοικογενειακό άγχος. Παράλληλα, οι γονείς χρειάζονται την κατάλληλη συμβουλευτική διαπαιδαγώγηση ώστε να βοηθήσουν και οι ίδιοι το παιδί με συγκεκριμένη καθοδήγηση και στοχευμένη προσπάθεια. Εξάλλου, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η διάγνωση στους γονείς, ασκεί σημαντική επίδραση στην αποδοχή της κατάστασης. Ταυτόχρονα, καθορίζει τις μακροπρόθεσμες στάσεις τους και το γενικότερο τρόπο που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Μια άλλη πτυχή της έγκαιρης διάγνωσης είναι η εξασφάλιση γενετικής συμβουλευτικής σε γονείς που σκέφτονται να κάνουν ή έχουν άλλα παιδιά. Υπάρχει ένας αυξανόμενος κίνδυνος για τον ευρύτερο φαινότυπο των αμφιθαλών αδελφών των παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Τα αμφιθαλή αδέλφια μπορεί να επηρεαστούν λιγότερο μεν σε σχέση με τον /ην αδελφό /ή με αυτισμό. Δεν αποκλείεται, όμως, να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην κοινωνική αλληλεπίδραση ή επικοινωνία, κάτι που μπορεί να ελεγχθεί με την πρώιμη παρέμβαση.
μαμά-παιδί-αυτισμός

Για το παιδί, μειώνει την πιθανότητα εδραίωσης της προβληματικής συμπεριφοράς, γεγονός που θα δυσχέραινε την αντιμετώπισή της μελλοντικά. Η εντατική πρόωρη παρέμβαση στο εκπαιδευτικό πλαίσιο μπορεί να βελτιώσει τις επιδόσεις των περισσότερων αυτιστικών παιδιών. Ο λόγος ενός παιδιού μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και 75%, ενώ σημαντική εξέλιξη μπορεί να παρατηρηθεί και στην αναπτυξιακή πρόοδο και τη γνωστική ικανότητα[2].

Είναι γεγονός ότι ο αυτισμός είναι πιο συχνός από ότι θεωρούταν παλαιότερα (περίπου 1 παιδί στα 100 διεθνώς). Συγχρόνως, συχνά η διάγνωση καθίσταται δυσχερής λόγω της ευρύτητας του φάσματος των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών. Εξάλλου τέτοιες διαταραχές μπορεί να παρατηρηθούν σε διαφορετικές ηλικίες για κάθε παιδί. Αυτό από μόνο του καθιστά αδύνατο τον έλεγχο όλων των παιδιών ή την προληπτική εξέταση σε καθορισμένη ηλικία, καθώς δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα.

σημασία-λέξης-αυτισμός

Παρ’ όλα αυτά, γίνονται διαρκώς προσπάθειες για να μειωθεί η ηλικία αναγνώρισης και διάγνωσης του αυτισμού. Αρκετές συμπεριφορές μπορούν να εντοπιστούν ήδη από την ηλικία των 12 μηνών ή και νωρίτερα. Τέτοιες είναι η βλεμματική επαφή, η ανταπόκριση του παιδιού στο άκουσμα του ονόματός του ή το δείξιμο. Ήδη από την ηλικία αυτή, υποστηρίζουν ορισμένοι επιστήμονες (οι Osterling και Dawson) ότι μπορούμε να ξεχωρίσουμε βρέφη με αυτισμό από τα συνομήλικα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες[3]. Σαφώς, πρέπει να γίνει ακόμη πολύ δουλειά για την πρόβλεψη, αλλά ίσως ο αυτισμός θα μπορεί να διαγιγνώσκεται αξιόπιστα στους 12 μήνες ή ακόμη νωρίτερα.

[1] Στέργιος Νότας (επιμέλεια), Αυτισμός, Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές, Ολιστική Διεπιστημονική Προσέγγιση, Πρακτικά Διημερίδας 13-14 Ιανουαρίου 2006, τ. Α’

[2] Robyn Conley Downs, Andrew Downs, “Practices in Early Intervention for Children with Autism: A Comparison with the National Research Council Recommended Practices”, Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 2010, 45(1), 150 –159 © Division on Autism and Developmental Disabilities, in http://www.daddcec.org/Portals/0/CEC/Autism_Disabilities/Research/Publications/Education_Training_Development_Disabilities/2010v45_Journals/ETDD_201003v45n1p150-159_Practices_Early_Intervention_Children_With_Autism_A_Comparison.pdf

[3] PHILIP TEITELBAUM, OSNAT TEITELBAUM, JENNIFER NYE, JOSHUA FRYMAN, AND RALPH G. MAURER, Movement analysis in infancy may be useful for early diagnosis of autism, Proc. Natl. Acad. Sci. USA Vol. 95, pp. 13982–13987, November 1998 Psychology, in http://www.pnas.org/content/pnas/95/23/13982.full.pdf